DAGHANG mga Sugboanon ang gipanguyawan aning 2019 novel coronavirus acute respiratory disease (2019 nCoV-ARD) tungod kay ang nakompirmar nga mga kaso dinhi sa Pilipinas puro dunay history sa pagbiyahe dinhi.
Ang unang kaso sa manag-uyab nga mga Chinese national maoy nakapahadlok sa mga Sugboanon kay niagi sila sa Cebu, bisan tuod diha lang sa Mactan Cebu International Airport.
Ang ikatulong kaso diri gihapon sa Cebu. Mas makapahadlok tungod kay niagi sa Cebu City padung sa Bohol ug pagbalik. Mas makahahadlok tungod kay sa Bohol siya nasakit ug nagpatambal. Sa ato pa, sa iyang pagsulod sa Cebu nagdala na siya og kagaw nga nagsugod na sa pag-atake sa iyang lawas. Mas makahahadlok, di ba?
Lahi ang reaksyon sa mga Sugboanon kaniadto sa Severe Acute Respiratory Syndrome (Sars) ug Middle East Respiratory Syndrome (Mercov) kay niadtong mga panahuna, di ingon niani kakusog ang turismo sa Sugbo. Maihap pa lang ang mga langyaw, labina mga Chinese national, nga namiyahe dinhi. Karon lahi na kay liboan na ang mangabot kada adlaw.
Mas makahahadlok tungod kay ang kagamhanan wa pa makasugat og ingon niani nga sitwasyon. Nagkapa-kapa pa kon unsay ilang himuon. Tinuod, duna nay protocol nga gisunod, apan unsa man kini ka epektibo?
Pananglitan, unsa may ilang buhaton kon dunay usa lang nga magpositibo sa gi-home quarantine? Naa bay mga gamit ang kagamhanan, labina ang mga pulis nga maoy mahimong first responders? Gibansay ba sila niani? Naa bay igong gidaghanon sa mga gamit nga makapanalipod kanila nga di matakdan nianing mananakod kaayong sakit?
Bisan tuod duna nay mga protocol nga gipatuman ang kagamhanan, ang pagtubag sa mga emerhensya kalabot nianing sakita hanap pa. Kinsa kaha sa responders ang mosungasong kon way igong panalipod sa kaugalingon? Duna bay igong dapit nga kabutangan ug unsa kaandam ning mga dapita alang sa mga biktima?
Bisan ang mga awtoridad maglisod pa pagtubag ani.