ERLANDO LIGAN MAJAN
Barangay Hipodromo, Cebu City
PANAHON kadto sa ikaduhang gubat sa kalibutan. Sundawo ako sa Philippine Army. Uban ako sa mga Pilipinong mga armado nga nakigkumbati sa mga Hapon sa silangang bahin sa Negros. Nanago kami sa usa ka bungtod ug nagpagabii gikan sa among hataas nga pagbaklay sa kalungsuran. May laraw ang among kadagkuan nga mosulong sa dapit nga gilubluban sa mga Hapon. Adto kami moliot sa katubhan nga dapit haduol sa planta sa asukal.
Halos kaming tanan nag-alindasay sa among pagpahulay. May napatay ug nasamdan sa katapusan namong engkuwentro sa mga Hapon. Malagmit may makalas na usab kanamo. May nangadye. May naghilak sa hilom. May nagtukaw sa kabalisa ug dili makatulog. May nagtabi ug nagpahungaw sa ilang gibati. May nagkanta-kanta. Apan lahi ang akoa. Midangop ako sa pagpunayg timo-timo. Mga saging kardaba. Mga kamote. Mga anagon nga mais. Mga agbate. Mga bayabas. Magpunayg kisapkisap ang baba ko. Wa ko mahibawo kon nakapislok ba ako sa pagpunay kog kaon-kaon sa mga utanon ug lagutmon.
Napukaw ako sa dako ug isog nga tingog sa among sarhento nga nagmando nga mangandam na kami sa among kaugalingon. Bitbit sa among mga hinagiban, nahiagi kami sa tag-as nga mga tubo. Miliutliot kami niini. Unya nalantawan namo sa unahan ang mga Hapon nga naglahuylahoy sa kadalanan sa lungsod. Sa walay pupanagana, midasdas ang kauban kong mga sundalo. Apan ako may gibati nga may mibutod sa akong tiyan. Misakit ang akong pus-on kay kalibangon ko. Inay mosulong ko, misibog hinuon ko. Nabantayan ako sa among sarhento.
“Asa ka paingon? Nahadlok ka?” gigathan ko sa among labaw. “Way sundalo nga talawan! Sulong! Dasdas! Magpakamatay ta alang sa atong nasod!”
Apan miping-it ang nawong ko ug kahilakon. “Sir, ka-kalibangon ko . . . !”
Miulbo ang mga kaspa sa akong labaw. “Buysit! Karon ka pa hinuon magpabuang-buang!”
Ug miulbo usab ang kabaho sa akong sampot. Nakapanap-ong ang among labaw.
“Buysit kang dako! Sibat na!”
Nakasibat tuod ko. Miluklok ko sa dasok nga katubhan. Mibusisit ang nagkapurigit kong sampot. Apan nahaulpot usab ako sa sunod-sunod nga mga buto. May mga bomba nga gikatag sa patag. May nahapay sa among kasundalohan. May minahan sa bomba. Nakapangurus ko.
Midasdas ko sa pundok sa mga Hapon ug nagpabuto. Naluwas ako tapos sa kapin sa duha ka takna nga kumbati. Natapos ang giyera, apan ang giyera sulod sa akong tiyan nagpadayon. Nagkampat sa kalang-og ang sampot ko. Nagpangita kog kasilyas sa lungsod. (KATAPUSAN)