NINDOT ang suba sa Maglaya. Alang kang Edong duna siyay madungog nga awit nga lahi sa mga awit nga iya nang nadunggan ug nasinati. Usahay makabati siyag daw nagdaghong nga tingog sa usa ka lalake, ug unya mopuli pod sa iyang pandungog ang awit sa usa ka babaye. Apan sukad-masukad wala pa gyud niya makita ang tag-iya sa awit. Kining tanan diha lamang pandungog ug handurawan. Alang kaniya ang suba sa Maglaya maoy naghatag kaniyag kinabuhi nga naglatas gikan sa kagahapon paingon sa halayong umaabot. Sa iyang hunahuna iyang gimugna ang usa ka babaye nga iyang maaninaw panahon sa kilumkilom. Ginganlan niya kinig Subarina. Bisan gani ang tikarol nga kanunay niya makita inig-abot sa kahapunon magpanawag sa babaye nga minugna sa iyang handurawan. Ang tikarol magkanayon, “Tiwkiwww! Kiwkiwww! Subarinaaa. Subarinaaaaa! Kiwkiwwww!”
Usa ka higayon niana may gisulti si Edong sa iyang nanay nga si Pilomena.
“Magminyo na ko, Nay. Guwapa siya nga pagka babaye ug pinangga siya sa mga tikarol sa suba,” matod ni Edong.
Mitutok kaniya ang iyang inahan ug naglibog sa iyang gipamulong/ Dihay hanap nga panabot sulod sa hunahuna sa iyang nanay.
“Edong, anak, wa koy supak nga magminyo ka na, kay husot ka na sa pangedaron. Ug gusto pod ko nga makakita sa akong apo sa di pa ko motaliwan ning kalibutan. Kinsa ang palarang babaye, Edong?” ni Pilomena.
“Si... si Subarina, Nay. Siya ang labing matahom nga dalaga sa suba sa Maglaya. Ug siya na ang dad-on ko sa altar sa kaminyuon!” ni Edong. Mihulma sa iyang mga ngabil ang malimbationg pahiyom.
“Gusto ko siyang makita, Edong. Himbisan ko ang iyang pagka babaye kon angayan ba siya sa imong gugma,” hinay nga tingog ni Pilomena nga mitutok pag-ayo sa nawong sa iyang anak.
“Ugma, Nay, inig kilumkilom kuyog ta ngadto sa tampi sa suba. Ipakita ko siya nimo. Ipaila-ila ko siya nimo,” tugob sa kadasig nga namulong si Edong.
KILUMKILOM. Diha na sila si Edong ug si nanay niya Pilomena sa tampi sa suba. Misubang na ang takdol nga buwan ug naghatag kinig kahayag sa aping sa suba. Malipayon si Edong nga nananghid kang Pilomena kay iya nang kuhaon si Subarina.
Dihang nahibalik na si Edong dala na niya si Subarina.
“Nay, Nay, nia na si Subarina. Mikubit siya sa akong lit-ag. Di ba gwapa kaayo siya, no?” ni Edong nga mipakita sa iyang inahan sa dala niyang tikarol. Mikupokupo ang langgam nga buot nga manuhik, apan maayo kining pagkabilanggo sa mga kamot ni Edong.
Mingislo ang nawong ni Pilomena nga mipaundayon na lang sa gibuhat sa iyang anak nga ulitawo nga may diperensiya sa pangisip.
“Sige, Edong, kupti pag-ayo si Subarina aron dili makabuhi. Tnna, mamauli na kita sa ato. Karon nakaila na ko kang Subarina,” ni Pilomena.
“Oo, Nay. Tana!” ni Edong nga milakaw dayon nga nagngisi.
Huyhoy ang mga abaga ni Pilomena nga naglakaw samtang nagsunod sa iyang anak nga naghapyod-hapyod sa balhibo sa tikarol. (Katapusan)