MAKAALLIAW ken makapasiggar dagiti damag iti sangalubongan a sinudeken ni Covid-19. Ultimo dagiti dadakkel, nababaknang ken nadudur-as a pagpagilian, saan a pinakawan ti anak ti salbag a virus ni Corona. Agasem ket addaan high-tech a teknologiya ti Estados Unidos ngem agtaltalinaed iti agdama a kangatuan iti bilang dagiti nagpositibo iti Covid-19. Inullayanna payen ti bilang dagiti nagpositibo sadiay China a nagtaudan ti nakuna a sakit. Nasuroken iti tallo ribu dagiti pimmusay sadiay...nupay sumarsaruno laeng daytoy iti Italya ken Espanya.
Maymaysa laeng ti makitami a rason, pards: Kina-subeg. Tay ngay, bagbagida laeng ti ammoda. Didan marikna ti mangisakit iti sabali. Dayta ti napasamak sadiay Italya a nakatayanen iti nasurok sangapulo ket dua ribu katao. Ultimo panguluenda, insukonan ti akemna gapu kano iti kinatangken ti ulo wenno kinasubeg dagiti masakupanna. No koma namatida kano iti annuroten nga inggannuatna, saanda a pinasaran ti kasta a delubyo. Ngem naudin ti amin. Nakadata ditan ti kinapudno. Gapu iti tangken ti ulo (kinasubeg) dagiti iturayanna... nagbunga iti nakaro a parikut ita ti pagilianda.
Saludsod: Ditoy ngata Pilipinas? Ania ngata ti masanguanantayo panggep kenni Covid-19? Padasentayo a binsa-binsaen dagiti nagduduma a panirigan, pards, kalpasan kadagitoy sumagmamano a kontrobersiya:
***
Itay kallabes, naipadamag nga adda 348 a Pilipino ti nagpositibo sadiay ballasiw-taaw. Sumagmamano met ti pimmusay. Sabagay iti ruar ti pagilian, adun dagiti sikat a nagan ti naireport a nagpositibo iti Covid-19. Adda dagiti players ti NBA, sikat nga artista, nangangato a turayen ti simbaan agingga sadiay Roma, nangangato a turayen ti gobyerno kas koma kenni ni Prince Charles, kasta met ditoy pagilian pakairamanan dagiti taga-LGU, national government ken Kongreso. Ti nakas-ang, uray dagiti makuna a “frontliners” mano kadakuadan (doctors) ti pimmusay gapu kenni Covid-19. Adu met kadagiti mabigbig a nagan iti showbiz kas koma kenni Christopher de Leon, nagpositibo met ken adu pay a persona.
Dayta ti rupa ni Covid. Awan sansantuenna. Ultimo ngarud ni DILG Secretary Eduardo Año... nagpositibo nupay agtrabtrabaho latta para iti pagilian. Iti ababa a pannao... pudno a “pandemic” itan ti kasasaad ni Covid-19 iti sangalubongan. Nasuroken iti dua gasut a pagpagilian iti sangalubongan ti binasnutanna. Ngem kasla saan a kimmalma, kunada, ti pigsana.
Kinapudnona, ditoy Pilipinas, ngimmato manen ti bilang dagiti nagpositibo, bilang dagiti pimmusay nupay iti likud dagita... addan nasurok a limapulo ti immimbag. Praise the Lord kunada ngarud ta pudno ti kuna dagiti eksperto a nupay nadangkok ti nasao a sakit, adu dagiti umim-imbag babaen iti tulong ti syensiya ken medisina mainayon iti umno a panagannad ken panangtaripato iti salun-at dagiti umili.
***
No sibibiag la koma daydi lolok... mailawlawagna a naimbag ti kayat a sawen ti kina-subeg. Ammona ngamin ti kaipapanan ti kina-sukir.
Ti kaipanananna: No dika agtulnog kadagiti annuroten, sika ti lamuten ni patay. Malagipko manen ti tagtaginepko idi iti pammagbaga daydi lolok panggep iti kina-subeg: awan paginggaam nga imbag iti masakbayan no pasig a tubngar ti adda iti utekmo. Agtalemka. Ni lolok ti kadagsenan nga ehemplo ti subeg a kababalin. No nagtulnog kano koma, saan a ni lolak ti nabaketna. Pikut pards ti eksena. Kasla kasta ita ti mapaspasamak iti agdama, kailian.
Kayat ni Covid-19 a pikutennatayo ket umadu pay ti biktima no ditay agalibatak. No agtalinaedtayo a subeg wenno sukir kadagiti annuroten para agannad, ditay makalisi iti basnot ken saplit daytoy a virus. Ti anglemna...iti agdama, adu latta dagiti sukir iti kagimongan. Dayta ti gapuna no apay nga adda dagiti disso a ma-lock down. Dayta ti gapuna no apay nga adda dagiti sumangsango ita iti imbestigasyon gapu iti panaglabsing iti quarantine protocol.
Kinadpunona, iti listaan ti NBI, adda kano mayor ken senador a nakasaang. Kaawatan dagiti rasonda. Panangisakit kano. Ngem no sablay wenno palpak ti desdes nga inda tinalunton, natural lang a sanguenda ti umno a kaso ti nagbasolanda, saan aya? Banat ti kaadduan: sige, dusaenyo ida ta ngamin... subegda!
***
Addan nasurok iti tallupulo a health workers ti naka-quarantine iti agdama gapu iti derekta a pannakisango ken pannakipulapulda kadagiti addan Covid-19. Tsk tsk...piman ken nakakaasida met, pards. Ngem ti patina, kasla saan sa a marikna ken saan a makita dagiti umili ti kasasaadda. Ipuspustada ti biagda tapno mangsalbarda iti biag.
Ngem ti subalit, nasakit, kabsat. Agasem ket itay laeng nabiit, mano kadagiti doctor, nurses ken dadduma pay nga adda iti frontline ti nagsagrap iti pannakapirdi. Addaka dita a nasabbuaganda iti kemiko. Addaka dita makariknada iti panagalumiim a kasla ika-rugit dagiti dadduma ti akemda a kanayon nga adda iti sibay dagiti addaan sakit a Covid-19. Di koma met rumbeng a kasta. Isuda nga bannuar koma ti kaarigda gapu iti delikado nga akemda iti kagimongan kontra Covid-19. Ngem kasla saan sa a marikna dagiti dadduma dayta a raem ken panangisakit.
Dayta ti gapuna no apay a nakapagsaon ni Pres. Duterte kas panangisakit kadagitoy a health workers: “Mga health workers...huwag kayong mag-alala, I will support and defend you,” intapik ken impanamnama ni Presidente Digong kadakuada.
Iti dayta a punto, kadagiti awan talek ken mariek wenno karugitda ti trabahoda... dida ngata makonsiyensiya? Iti nagan ti Karit... agtamed ken sumaludokami kadakayo a health workers ken aminen a frontliners. Itanimi kadagiti imayo ti masakbayan ti puli ni Juan dela Cruz kontra Covid-19. Ikararagmi a mayadayokayo koma iti pait ni pannubok ket saluadannakayo ni Apo iti agnanayon.
***
Adu dagiti agsidsiddaaw no apay ti nasyon a naggappuan ti sakit a corona virus (Covid-19) ket kasla lumitlitnawen ti kagimonganda iti saplit ti virus. Kinapudnona, manmanon dagiti maipadpadamag a nagpositibo iti Covid-19 nangruna iti nagsentruan idi ti sakit a Wuhan City.
Kinapudnona, adda payen damag a “back to normal” itan ti kabibiag sadiay. Idinto ta dagiti dadduma a pagpagilian (US, Italy, Spain, Russia, Germany agingga’t Middle East) ket nakaro pay laeng ti idedegdeg ti sakit. Iti kaudian a damag, adda kano dagiti eksperto a doctor wenno siyentista ti China ti nakaduptalen iti nasamay “effective” nga anti-bodies kontra Covid-19.
Mabalin kano a makatulong daytoy iti sangalubongan. Nainayon pay iti damag nga adda grupo dagiti Chinese doctors ti umay ditoy Pilipinas tapno tumulong. Yamanentayo ti napintas a damag.
***
Iti intay panagsubli iti tema... sangabassit laengen a kalbit, pards. Inikkaten ni Pres. Duterte iti poder dagiti pulitiko ti isyu ti relief operations agraman panagited iti cash assistance kadagiti kailiantayo gapu kenni Covid-19. Inyawaten ti presidente ti poder iti DSWD.
Mabalin nga adu ti nabang-aran iti kinaadun dagiti reklamo nga agpapan kano ita ket dida pay nakaawat iti relief. Kas kuna ti presidente...iyuraytayo laeng ta adda tulong a sumangpet. Innayon pay ni Apo Digong ti ballaagna kontra kadagiti kurakot, agpulpulitika ken mananggundaway iti daytoy a panawen ti krisis. Nakasagana kano daytoy a mangibalud kadagitoy no kasapulan.
Adda payen ballaagna kadagiti tattao wenno grupo nga agpangpanggep a manggannuat iti maikaniwas nga adddang kontra gobyerno. “Hindi kayo ang gobyerno. Huwag kayong gumawa ng kalokohan. Huwag ninyong subukan ang Pilipino. We are ready for you, gulo o patayan. I will not hesitate to order the police to arrest and detain you. Huwag ninyo akong takutin sa gulo-gulo.”
Paset laeng dayta iti nabatad a ballagna. Sapay koma ta sumamay, pards. Ti pagam-amkan ti kaadduan...ania ngata dagiti sumaganad a pagteng no magsat ti sentron ni Pres. Duterte.
Yadadayonakami, Apo, iti delubyo. Adios mi amor, ciao, mabalos!