DAKO ang epekto sa matag usa kanato ang pagkatag sa coronavirus disease 2019 (Covid-19). Sa pagsuwat ining lindog, duna na’y 3,246 ka mga kumpirmadong kaso sa Covid-19 sa atong nasod. Ang 152 niini mipanaw na, ug 64 lang ang naayo.
Gipanglantawan nga mosaka pa ang mga kaso sa Covid-19 tungod sa gisugdan nga mass testing sa mga tawo nga gidudahang natakdan sa maong sakit.
Gawas nga padayon ang pagsaka sa kaso sa Covid-19, nakaapekto ang maong pandemic sa atong mga kinabuhi bisan pa man nga wala ka makakuha sa maong virus.
Halos tanang mga kompaniya gisuspenso ang ilang operasyon. Nahunong pod ang pagtungha sa mga tinun-an. Gihunong sab ang pagpahigayon og misa nga naandan nga salmutan sa kadaghanan. Ginadili na sab ang pagpadagan sa mga sakyanan sa kadalanan.
Gipatuman karon sa atong lalawigan ang enhanced community quarantine (ECQ). Subay niini, gimando ang mandatory stay at home order. Sama usab niini sa dakbayan sa Sugbo.
Dunay malipayon sa maong kahigayunan nga kanunay nga magpuyo sa ilang panimalay. Tungod nga dakong oras ang atong gigahin alang sa pagpanarbaho, talagsaong higayon nga makauban sa pamilya.
Suwerte sab katong natugutan nga manrabaho lang sulod sa ilang panimalay, o kanang ilang gitawag nga work-at-home arrangement.
Apan ang kadaghanan sa atong kaigsuonan wala mahimutang tungod sa mga panghitabo. Tungod sa istrikto nga ECQ, ang paghunong sa trabaho nagpasabot nga walay suweldo. Dili sab igo ang ayuda sa gobyerno. Mao nga ilang giingon: “Dili ka mamatay tungod sa virus apan mamatay ka tungod sa kagutom.”
Adunay ngil-ad nga kamatuoran nga angay hisgutan mahitungod sa Covid-19 pandemic- ang pagpangabuso sa kababayen-an ug mga bata - base sa mga milabay nga disease outbreak sa ubang nasod, sumala sa United Nations Population Fund (UNFPA).
Gilantawan sa maong ahensya nga mahimong mosaka ang mga kaso sa domestic abuse ug uban pang porma sa gender-based violence (GBV) tungod sa Covid-19. Niadtong Ebola outbreak sa West Africa sa tuig 2014, nasayran ang pagsaka sa kaso sa sexual exploitation sa mga babaye ug mga bata.
Sa matag relasyon o kaminyuon, dili malikayan nga di magkasinabot ug maglalis. Ang nakapait mao nga kasagaran muresulta ang panaglalis sa pagpangabuso sa babaye.
Sa mga higayon nga tibuok adlaw nga anaa lang sa usa ka panimalay ang magtiayon o manag-uyab, dili halayo ang posibilidad nga mahimong makasinati ug pagpangabuso ang mga babaye sa ilang mga bana o pares labaw na ang mga babaye nga nahimong biktima na kaniadto.
Ang Anti-Violence Against Women and their Children Act of 2004 diri sa Pilipinas nagpamatuod nga giila sa estado nga daghang kaso sa domestic violence o pagpangabuso nga mahitabo sulod sa panimalay.
Usa sa angay likayan mao ang pagpahimulos sa mga bata pinaagi sa cybersex ug uban pang porma sa online sexual exploitation of children (OSEC). Nagkasinabot ang mga child rights activists nga mahimong pahimuslan sa mga cybersex traffickers ang Covid-19 pandemic.
Giila ang Pilipinas isip sentro sa live-stream sex abuse trade sa kalibutan.
Tungod sa gipatuman nga ECQ nga nagmando nga magpabilin kita sa atong panimalay, mahimong mosaka ang mga kaso sa pagpahimulos sa mga bata.
Dugang niini ang paglikay nga mosaka ang kaso sa pagpanlugos nga maoy sagad nga porma sa sexual abuse sa atong nasod. Matod sa usa ka Supreme Court decision, ang pagpanlugos wala’y gipili nga lugar. Nagpasabot lang kini nga mahimo sab kining mahitabo sulod sa panimalay.
Subay sa talaan sa Department of Social Welfare and Development (DSWD), duna’y 2,770 ka mga biktima sa incest o mga biktima nga gi-unay mismo sa ilang mga paryente sa tuig 2011 ngadto sa 2016.
Isip usa ka responsable nga molupyo, mahimo natong tabangan ang mga biktima o mapahibalo ang mga gisuspetsahan nga pagpangabuso sa mga babaye ug bata. I-report sa barangay, kapolisan, o sa local social welfare office.
Dili sab mobalibad ang CLB sa pagtabang sa maong suliran. Mahimo ninyo kami nga mapahibalo pinaagi sa pagkontak namo sa mga detalye ubos aning lindog.
Hinaot nga dili kita magpakabota-ug-bungol sa kamatuoran nga giatubang sa kababayen-an ug bata. Padayon kita sa paghatag og paglaom sa ilang mga kinabuhi. (Sinulat ni King Anthony Perez, Communication and Advocacy Officer sa CLB)
[Mahimong mopadangat sa inyong mga suliran o pagsumbong sa kaso sa pagpangabuso pinaagi sa pag-email (clbphilscebu@gmail.com) o pag-send og mensahe sa among Facebook page nga Children’s Legal Bureau m.me/ChildrensLegalBureauInc]