Bartolome Man. Panilagao
Lacaron, San Fernando, Cebu
DIHAY kiwi sa pahiyom ni Miyoy nga nagsud-ong sa suwab sa iyang sanggot nga nagpangidlap sa kasinaw. Hasta makapila na kini niya sam-ira. Karon nga gabhiona iyang atangan sa may simanganan nga dalan dili layo sa iyang sanggutan ang lalake nga maoy nangahas sa iyang asawa dihang nisulod sa ilang sibay aron tagbawon anga kaugalingon sa linuog nga paagi.
“Kon ingon na lang sad ana ang buhaton mo kang Siyoy nga hunosan mo sa kinabuhi, ayaw intawon kana buhata, Miyoy!” ni Nisya nga hapit na lang moluhod sa atubangan sa iyang bana.
“Kamatayon ang katumbas nga ipahamtang kaniya, Nisya, kay gibuong niya ang imong kadungganan, ilabi na nga ikaw usa ka minyo!” misinta sa kapungot si Miyoy. “Kinsay bana nga malipay nga ako ra diay ang iyang gibantayan. Samtang atua ko sa sanggutan sayo sa kaadlawon iya kang gisaka ug gilugos. Basin baya, Nisya nga imo kadtong kagustohan nga pasudlon si Siyoy aron buongon ang imong pagkababaye.”
“Uy, uy, ayaw pamasangil diha, Miyoy!” ni Nisya.
Sa panahon sa ilang kabatan-on lunod-patay silang duha si Miyoy ug si Siyoy nga managkaribal sa kasingkasing ni Nisya. Sa ilang balangay sa Kiwkiw usa si Nisya sa maihap nga nagbaton og talagsaong kaanyag nga gikaibgan sa mga ulitawo.
“Abi nimo, Miyoy, sa tanan nakong maghahalad, ikaw ang pinakaiwit og hitsura!” mao ni pulong ni Nisya kaniadto. Ingon sa gidunggab og mahait nga punyal ang dughan ni Miyoy sa maong insulto ni Nisya. “Kon ako pay ikaw, Miyoy, maayo pang hunungon mo ang pagpangulitawo nako.”
Mao kadto nga niabot sa hunahuna ni Miyoy nga puslan mang wa gyud siyay mapaabot nga gugma ni Nisya, nakahunahuna siya nga luguson ang babaye nga miayad sa iyang tim-os nga gugma. Naahat si Nisya sa pagpakasal kang Miyoy. Kuwang sa kalipay si Nisya nga nakigtipon kang Miyoy. Sulod sa usa ka tuig nilang panagtipon wa sila makabaton og liwat.
USA ka udtong tutok. Nangalisngaw ang kainit sa kaudtuhon. Daw sulad nga makapaso. Nasiklapan ni Miyoy nga nagkaduol na si Siyoy samtang naglakaw gikan sa dagat.
Hugot niyang gikuptan ang puan sa iyang sanggot, andam sa pagtodas sa kinabuhi ni Siyoy. Apan nakabatyag si Siyoy sa kasiga sa mga mata ni Miyoy. Buot kining molikay, apan ulahi na, kay giwitik na ni Miyoy sa tumang kaabtik ang iyang sanggot sa liog ni Siyoy.
“Pasayloa intawon ko, Miyoy! Amo kadtong kagustohan ni Nisya ang among gibuhat…” putol-putol nga misulti si Siyoy.
Misamot pagbukal ang dugo ni Miyoy nga nakabati sa gipamulong ni Siyoy nga himatyon na kay nagtuay na ang liog.
Wa kapugngi ni Miyoy ang paghilak. Nagmahay siya kang Nisya nga wa motug-an sa tinuod, ilabi na kay gipalutaw sa iyang asawa nga siya gilugos ni Siyoy.
Gipaliraw ni Miyoy ang iyang mga mata sa unahan. Moampo siya sa mga pulis. Andam niyang silbihan ang silot nga iyang nahimo kang Siyoy. Mihagawhaw siya, “Gipatay ko man tuod si Siyoy, apan mao kini ang sukli sa naimpas nga utang!” (KATAPUSAN)