DILI masayon. Nakapaukay ang Covid-19 pandemic. Kagaw gikan sa pagkaon og kwaknit ug bitin sa Wuhan, Hubei, China. Dunay bersyon nga gimugna sa laboratoryo sa China isip bioweapons apan walay lig-ong ebidensya nga nagmatuod. Mitabok sa kanasoran. Daghang kinabuhing nakalas. Wala pay tambal nga nakaplagan. World Health Organization (WHO) mideklarar og Global Emergency.
Sa Pilipinas, gitukod ang Inter-Agency Task Force for Management of Emerging Infectious Disease. Marso 9, 2020 giubos sa State of Public Health Emergency ug State of Calamity human giisa sa Department of Health (DOH) ang Alert Sub-level 2. Gisundan sa Community Quarantine (CQ) sa Metro Manila. Marso 16 giisa ngadto sa Enhanced Community Quarantine (ECQ) o lockdown ang tibuok Luzon hangtod Abril 30.
Ubang lugar sa Visayas ug Mindanao gikan sa CQ giisa sa ECQ sama sa siyudad sa Sugbo sa Marso 28, Lapu-lapu sa Marso 29 ug lalawigan sa Marso 30. Suspendido ang klase, trabaho, transportasyon, misa, bulangan, sinihan, konserto ug mga kalihokan. Nagmingaw ang hotels, pension houses, beach resorts, malls ug tourist destinations.
Skeletal work force sa mga buhatan nga importanti. Bukas ang bangko, money remittances, foreign exchange, pawnshops, BPO’s, botika, supermarkets, merkado, convenient stores, groceries, food chains, bakeshops, food supplies, agricultural products, ospital, clinics, laboratories, hardwares, water refillings, gasoline stations, media outlets, energy companies, airports, seaports, telcos, funeral parlors diin ang mga trabahanti dunay quarantine pass, mag-facemask ug social distancing. Curfew gipatuman. Walay moangkas sa motorsiklo. Usa ray makagawas sa pamilya kon dunay paliton uban sa quarantine pass.
Panic buying sa nag-unang panginahanglan. Pasidaan nga dili malisang, pagpanghugas ginamit ang sabon, inom og bitamina, tukmang pagkaon lakip na ang prutas.
Ning kalibotanong krisis naluya ang ekonomiya. Samaran ang nasod. Kongreso mitugyan og dugang gahom ni Pres. Rodrigo Duterte nga mosalga sa public utilities ug private firms aron pagsagang sa maong hulga pag-realign sa P275 bilyunes ubos sa mandato sa Bayanihan to Heal as One Act (RA 11469).
Kabahin ang Social Amelioraton Grant ngadto sa 18 milyun ka pamilyang kabos pinaagi sa department of Social Welfare and Development (DSWD) Covid-19 Adjustment Measures Program ug Tulong Panghanapbuhay sa Ating Displaced Workers pinaagi sa Deparrment of Labor and Employment (DOLE). Para sa overseas Filipino worker (OFW). Loan package nga bayaran sa tulo ka tuig pinaagi sa Depart)ent of Agriculture (DA). Duna say tabang pinaagi sa Department of Transportation (DOTr). Incentives sa naggama og produkto atol sa quarantine pinaagi sa Department of Trade and Industry (DTI) ug Department of Finance (DOF). (csa_1156@yahoo.com/0906-464-8954)