ANG National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) niadtong Dominggo nagbalita nga mokabat sa 3,131 ka mga locally stranded indigenous people (LSIP) ang ilang gipauli na sa bulan sa Hunyo.
Gibutyag kini ni NCIP commissioner Jennifer Pia Sibug-las nga kadaghanan sa mga LSIP kay gikan sa Visayas ug Mindanao nga naabtan sa coronavirus diseases 2019 (Covid-19) lockdown didto sa Metro Manila.
Abi man gud nato nga walay pili ang locally stranded individual (LSI) nga ginatabangan sa gobyerno. Matud pa ni Sibug-las nga nasulod kining ilang gihimo sa gitawag nga Oplan Bayanihan for Stranded IP Program sa ilang buhatan aron mahagilap ug ma-monitor ang kahimtang sa mga IP nga naglatagaw sa kaulohan ug natanggong tungod sa pandemic.
Buot sa NCIP nga paulion na silang tanan kay hastang problemaha kung didto sila maglibot-suroy sa Manila nga way sapi ug makaon.
Makaluluoy sab kay ang kasagarang LSIP kay mga babaye nga mga overseas Filipino workers o kadtong niaplay pa pagka OFW nga wala nakasakay tungod sa pagkansela sa paglupad sa mga eroplano.
Ang ikaduha nga daghan kay ang mga trabahante nga naigo sa "no-work, no-pay" nga palisiya sa kumpanya. Siyempre unsa may ilang buhaton sa Manila kung wa na silay trabaho para sa ilang kaugalingon ug sa pamilya?
Ang ikatulo kay mga LSIP nga mga estudyante nga nagtungha sa Manila ug wa pa makauli tungod sa lockdown. Dugang pa sa commissioner nga gigamit nila ang social media aron mahagilap ang mga IP nga naglatagaw ug kinahanglang tabangan sa gobyerno.
Hangtod karon, daghan pa silang mga IP nga ginapangita ug hatagan ug ayuda kung gikinahanglan. Ang dakong problema sa mga LSIP kay kadaghanan kanila wala makadawat sa ayuda gikan sa Social Amelioration Program sa Department of Social Welfare and Development ug sa bisan unsa pang tabang nga gihatag sa gobyerno tungod sa pandemic.
Hinuon, malipayon ang NCIP kay gitabangan sila sa uban pang ahensiya sa gobyeno aron mapabalik ang mga lumad sa ilang mga lugar ug tagsa-tagsa ka pinuy-anan.
Sa pagkatinuod, sayon ra ang pagpabalik sa mga LSIP nga taga Norte kay duol ra kung ikumpara sa mga taga Visayas ug Mindanao kay nagkinahanglan sila'g barko, eroplano ug bus aron makauli lang.
Daghan sab nga nitabang gikan sa pribadong grupo ug mga negosyante alang sa mga IP. Sa akong kabahin, nindot kining gibuhat sa NCIP kay ilang gihatagan og dakong pagtagad ang pagpabalik sa mga lumad nga natanggong sa dagkong syudad.
Kahibalo kita nga daghang mga IP nga wala nakaeskwela ug dali rang mahaylo sa saad o kaha mabiktima sa mga sindikato nga naghanyag og maayong trabaho o kinabuhi sa ubang lugar apan sa kaulahian gibaligya ra diay sila didto o mahimong biktima sa trapiking ug uban pang krimen nga lisod sakpon.
Bisan sa panahon sa lockdown, daghan kaayong mga kababayen-an ug kabataan nga nasugamak sa pagpang-abuso sa ilang amo, paryente, uyab ug silingan.
Gani si PRody nagtaho sa nagdaghang kaso sa pagpang-abuso sa kababayen-an ug kabataan gikan sa lockdown niadtong Marso hangtod karon. Congrats sa NCIP!