LAMBERTO G. CEBALLOS
Cawayan, Dalaguete, Cebu
NAGSAULOG ako sa akong ika-18 nga sumad sa adlaw kong natawhan. May gamayng piging nga gihikay si Lola Juliana alang sa maong kasaulogan. Nianang pagka gabii nanambong ang akong mga ig-agaw nga mga anak sa duha ka igsuon ni Papa Trevor, akong amahan (anak ni Lola Juliana ug Lolo Roberto). Diha usab ang mga suod kong mga higala ug klasmeyt sa ‘fourth year’ sa hayiskol. May kasubo nga akong gibati sa ilawom sa akong dughan, kay sama sa nangaging katuigan wala sila si Papa Trevor ug si Mama Karla. Dugay na silang mitaliwan ngadto sa laing kinabuhi. Matod pa ni Lola Juliana, utso anyos pa ko dihang na-kras ang ayroplano nga ilang gisakyan paingon sa Amerika aron unta adto na manarbaho. Kami na lamang si Lola Juliana ang nagpuyo sa ilang ‘ancestral house.’ Hinuon, may katabang sa panimalay si Lola. Si Ate Ellen nga nitug-an nga trayentay singko na iyang edad dihang gipangutana ko siya. Bisan sa iyang edad miamag gihapon sa iyang nawong ang iyang kaugalingong kaanyag. Nindot pod siyag panglawas. Daghang naibog nga mga ulitawo sa among lungsod, apan wala siyay gisugot. Mitug-an siya nako nga wa na siya mobati og gugma.
Human sa makabuhong nga panihapon ug inom-inom sa mga bisita hinay-hinay silang nanamilit aron mopauli sa ila. Kalit namingaw ang among panimalay.
Didto sa komedor nagpatimpla ang akong lola og kape kang Ellen para namong duha.
“Hingpit ka na nga ulitawo, Jun,” matod ni Lola. Trevor Jr. akong binunyagan (nga tug-an ni Lola nako pagbuot sa akong papa). “May panahon unya nga maibog kag dalaga nga gusto nimong ikasandurot sa imong kinabuhi. Pagmatngon lang nga dili ka niya pasakitan, pinaagi sa pagbudhi.” Giinom niya ang iyang kape. Dayon misaka siya sa itaas aron pagpahulay.
“Salamat, Lola, sa imong pahimangno. Tamdan ko ang imong mga tambag,” matod ko.
Miduol si Ate Ellen sa lamesa.
“Happy birthday, Jun!” ni Ate Ellen. Unya sa hinay nga tingog, misumpay, “Adtoa unya ko sa akong kuwarto. May itug-an ko nimo. Okey?”
Gitutokan ko siya. Sa pagkatinuod, taudtaod na kong may kaibog sa iyang kaanyag bisan nasayod ko nga maguwang siya nako. Ug miyango ko isip pag-uyon.
Ang lawak ni Ate Ellen nahimutang duol sa banyo nga kasikbit sa kusina. Una siya motalikod gibinlan ko niyag tam-is kaayo nga pahiyom. Taudtaod misaka ko sa itaas ug misulod sa akong kuwarto aron mag-ilis og padyama. Nadungog ko ang bagting sa dakong orasan sa sala sa ubos. Alas dose na sa gabii. Hinay kong nanaog sa ubos ug midiretso sa lawak ni Ate Ellen. Nagsul-ob siya og nipis kaayong sapot pangkatulog ug nasihag ang hugis sa iyang nindot nga lawas. Milingkod ko tupad kaniya.
“Tug-anan ko ikaw, Jun, nga gihigugma ko kadto si Daniel sa tim-os. Siya ang akong ‘first love,’” matod ni Ate Ellen nga mitutok nako. “Gitugyan ko kaniya ang akong kaugalingon, apan dihang nakutlo na niya ang akong pagka bulak, milayas siya ug wa na mobalik dinhi sa atong lungsod. Mao ni ang hinungdan nga naglikay ko paghigugma og usab.”
Igo lang kong miyango-yango. Gipasagdan ko siya nga mopadayon.
“Ug karon, Jun, tug-anan tika nga sa ikaduhang higayon nahigugma kog usa ka lalake nga nakapapitik pag-usab sa akong kasingkasing,” ni Ate Ellen.
“Kinsa man siya, Ate?” maoy nalibkas sa akong mga ngabil.
“Ikaw, Jun. Nahigugma ko nimo bisan og maingon nga daw anak lang tika,” ni Ate Ellen nga inanay nga mitangtang sa butones sa dentro sa akong padyama. “Igasa ko nimo ang akong gugma.” Paghidapat sa iyang palad sa akong dughan may kainit nga kalit mikuyanap sa tibuok kong kalawasan. Gigakos ko siya ug nag-akob ang among mga ngabil. Unya nanghigda kami sa iyang kama human niya pagnga ang suga.
(KATAPUSAN)