MATOD pa sa opisyal sa World Health Organization (WHO) nga posibleng molanat pa ngadto sa duha ka tuig una hingpit mawagtang ang coronavirus disease (Covid 19). Matod pa ni Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, presidente sa WHO, nga sama sa Spanish influenza niadtong 1918 nga mihamok usab sa kalibutan, milanat pa og duha ka tuig una nawagtang ang maong balatian.
Apan matod pa sa WHO official nga posibleng masayo usab ang pagkawagtang ug dili na moabot og duha ka tuig gumikan sa mga kalambuan sa natad sa siyensiya, teknolohiya ug medisina. Niadtong mihamok ang Spanish flu, wala pa kaayoy kalambuan sa natad sa siyensiya ug medisina. Apan karon gumikan sa paglambo sa teknolohiya, dali na kaayo makadiskobre og tambal alang sa usa ka sakit. Daghan nang mga experts ug scientists karon.
Ang Spanish flu nakapatay og 50 ngadto sa 100 ka milyon ka mga tawo niadtong higayona. Mitumaw ang maong balatian human sa First World War. Nagsugod ang pagtumaw sa maong sakit sa military camps diin nagpunsisok ang mga sundalo nga wala pa mahipos ang mga namatay sa gubat. Nikuyanap ang sakit sa pagpanguli sa mga sundawo sa ilang tagsa ka lugar nga nagdala na sa virus.
Samtang ang Covid 19 karon, miabot na sa 800,000 ang namatay ug mitakboy na sa 23 milyones ka mga tawo sa tibuok kalibutan. Ang Estados Unidos maoy pinakadaghan og natakbuyan. Hinuon, dili pa kini ang insaktong gidaghanon ug posibleng sobra pa gumikan sa kakuwangon sa test kits sa ubang nasud ug kadaghanan sa natakbuyan mga asymptomatic o kanang wala makabatyag og sintomas.
Apan matod usab ni Professor Sir Mark Walport, sakop sa United Kingdom (UK) Scientific Advisory Group Emergency (Sage) nga ang Covid-19 posible nga magpabilin hangtod sa hangtod ug motunaw lang gihapon panagsa bisan kon aduna nay vaccine nga ma-imbento. Aw, hinuon kining mga sakit motunaw man matag karon og unya apan dili na kita tanto mabalaka kon aduna nay tambal. Dili sama karon nga kanunay tang panguyawan kay wala pay pang-alkontra. Busa maghuwat pa ta og duha ka tuig una ta makaginhawa og balik. Paet! (bobbygnalzaro@gmail.com)