SA ATONG panglantaw ingon sa wala na’y respito si Alan Peter Cayetano sa atong Presidente Rodrigo Duterte sa term-sharing nga ilang gikasabutan 15 ka bulan na ang milabay, nagpabilin mipilit si Cayetano sa posisyon nga ang bugtong katarungan dili ang gipermahan nga kasabutan, kon dili, gigamit ang majority niyang kaalyado sa Kongreso.
Ang mga yellow-han nga walay laing gibantayan ang tanang lihok sa atong presidente, gihukman na nila nga kuno “Inutil nadaw ang atong presidente kay dili na tuhoan sa iyang mga sakop kon unsa may mga kasabutan.”
Pero dili pa angay hukman ang atong presidente, tungod kay wala siya’y lakang nga gihimo ngadto sa Kongreso, atong paabuton ang iyang bahad nga nag-ingon “kon wala kamoy mahimo diha sa Kongreso, ako ang maghimo para kaninyo” unsa kaha kini?
Dinhi, ato nang napamatud-an nga dili tinuod ang sagad natong mabati nga ang tulo ka sanga kuno sa atong gobyerno independente, kini mao ang Executive, Legislative ug Judiciary. Dinhi ato nang napamatud-an nga kinahanglan mangibabaw gyud ang gahum — ang ehekutibo.
Pero sa atong pinobre nga pag-analisar, angayan gyud nga gawngan sa ehikutibo ang lehislatura kay kon dili daghang presidente nga dili makatapos sa ilang termino; kon dili iya ang majority sa Kongreso, dili matuman ang iyang gustong mahitabo sa iyang administrasyon ug, labaw sa tanan, dili siya makatapos sa iyang termino kay i-impeach siya sa majority nga dili iya, sama sa nahitabo kang kanhi presidente Joseph Estrada.
Karon, ato nang nakita nga nangibabaw ang gahum sa politika ug ilang gisakripisyo ang tinuig nga budget nga labaw kaayong gikinahanglan ning atong panahon karon nga nia kita sa pandemic sa Covid-19.
Kini tungod kay mahinungdanon pa ang budget sa ilang tagsa-tagsa ka distrito, kay didto man makabulsa sa kwarta nga kunohay para sa ilang proyekto.
Dili na manaog pagka Speaker si Cayetano bahala na’g tawgon siya’g traydor sa ilang kasabutan, basta dili lang matibhangan ang bilyon-bilyon nga budget sa iyang distrto, ug sa iyang mga kaalyado.
Mao usab si Congressman Lord Allan Velasco kon siya na’y mahimong speaker siya ug ang iyang mga kaalyado mao ang mag-ugom sa dagko kaayong pundo sa ilang tagsa-tagsa ka distrito.
Wa pa’y klaro ang budget sa 2021, hayan daw ma re-inactive ang 2020 budget nga dili ug dili gyud pwede tungod kay duna kita’y kalibutanong kagaw nga kanunay naglatagaw ug nangita og daghang mga mabiktima.
Ang bola karon anaa na sa atong presidente, dili mahitabo nga inutil ang atong pangulo, nahibawo kita nga duna siya’y mga pamaagi nga dili malangay ang atong sunod nga budget para sa tuig 2021.
Unsa kahay mahitabo sa atong nasud kung walay budget ang tuig 2021 nga labaw natong gikinahanglan karong panahona, paabuton ta og unsay mahimo sa atong pangulo.