Dear Atty. Joan,
Maayong adlaw. Kanunay ako nga nagsunod sa inyong column. Very informative ang mga na-post sa inyong Facebook page. Tungod kay nasayod ko nga kamo ang eksperto sa pagpanalipod sa mga katungod sa bata, misuway ko sa pagpadala ining sulat.
Kabahin kini sa akong 14 anyos nga lalaking pag-umangkon nga anaa sa kamot sa ugangan sa akong igsuon nga babaye.
Tungod kay pito ka mga anak ang miresulta sa iyang kaminyuon, gitugyan nila ang pagpadako sa bata sa iyang lola kapin napulo ka tuig na ang milabay.
Sa dihang miagi ko dapit sa gipuy-an sa bata, misuway ko sa paghapit sa iyang panimalay duha ka semana ang milabay. Wala ko magdahom nga makita ang mga bun-og sa bukton ug paa sa akong pag-umangkon.
Gipangutana nako ang akong pag-umangkon kon naunsa kini. Wala kini mitug-an dayon apan gisugilon niya nako nga kulatado siya sa iyang lola kon dili kini makatuman sa mga ipabuhat sa carinderia nga gipanag-iya niini. Dugang sa akong pag-umangkon nga dili na maihap ang mga higayon nga gikulata kini sa iyang lola.
Mipadangat ang bata nga tinguha niya nga mahibalik sa iyang pamilya bisan pa nga lisod ang kahimtang sa iyang ginikanan.
Mahimo pa ba nga makabalik ang bata ngadto sa iyang ginikanan? Unsay angay buhaton aron mapanubag ang iyang lola?
Daghang salamat.
Imong magtatampo,
Grace
Dear Grace,
Una sa tanan maayong adlaw usab kanimo diha Grace ug salamat sa imong pagsunod niining lindog.
Mahimo nga makabalik ang bata sa iyang mga ginikanan tungod kay gitan-aw sa balaod nga ang mga ginikanan maoy dunay kustodiya sa mga bata. Dili mahimong makababag ang apuhan sa bata nga muuli ang imong pag-umangkon ngadto sa ilang panimalay. Kon dili mapakita sa korte nga angay hikawan ang mga ginakanan sa kustodiya sa bata, katungod sa mga ginikanan sa imong pag-umangkon ang kustodiya niini sa di pa kini muedad og 18 anyos.
Kabahin sa imong ikaduhang pangutana, kalapasan sa Child Abuse Law o Republic Act No. 7610 ang pagpangulata sa apuhan. Gawas nga ginadili ang tanang porma sa pagpasakit, dili mahimo ang physical abuse tungod kay makaapekto ug babag kini sa paglambo sa bata. Kay menor de edad ang imong pag-umangkon, tataw nga mapanubag ang apuhan sa pagpangabuso niya sa bata.
Tambag nako mao nga isumbong sa barangay o kapolisan ang maong hitabo aron makatabang sila sa pag-process sa reklamo sama na lang sa pagkiha sa apuhan. Mahimo sab mo nga muduol sa inyong Local Social Welfare and Development Office (LSWDO) sa inyong lokal nga kagamhanan aron makatabang sa pagbalik sa bata ngadto sa iyang mga ginikanan.
Daghang salamat sa imong sulat tampo ug hinaot nga makalingkawas ang imong pag-umangkon sa iyang pait nga kasinatian.
Imong alagad,
Atty. Joan
[Lindog sinuwat ni Atty Joan Saniel-Amit, Executive Director inubanan sa mga abogado sa Children’s Legal Bureau sama nilang Atty. Jenny Cabradilla, Atty. Stephanie Tan ug Atty. King Perez. Mahimo kamo nga mupadangat sa inyong mga suliran o pagsumbong sa kaso sa pagpangabuso pinaagi sa pag-email (clbphilscebu@gmail.com) o pag-send og mensahe sa Facebook Messenger: m.me/ChildrensLegalBureauInc]