Editoryal: Katalagman malikayan

SA MIAGING duha ka mga buwan, ang Luzon gikuso-kuso sa sunodsunod nga tulo ka mga bagyo, ang labing kusog mao ang super typhoon Rolly. Grabe ang kadaut tungod sa mga baha ug hangin. Apan gamay lang ang mga kinabuhi nga nangakalas.

Itandi sa bagyong Yolanda niadtong 2013, wala ra sa kumingking ang kadaghanon sa nangamatay. Angay ba kining ikakugang? Dili. Kay ang Yolanda nagtudlo og mapait nga pagtulon-an nga nituhop sa alimpatakan sa katawhan. Kon kaniadto gahing hangyuon ang katawhan sa pagpabakwit, karon dali na kaayo. Mao ni ang rason nga ang casualty sa mga katalagman menos na.

Apan mas malikayan pa ang kadaut sa mga katalagman dala sa mga bagyo ug baha kon ang kagamhanan mas aktibo sa pagpatuman sa mga lakang agig panagana. Kay naa na may hazard map, bisan gani ang mga barangay, magamit kini sa pagpangita og mga dapit nga luwas nga kabalhinan.

Disyembre 2, 2020, daghang mga dapit sa Western Central Cebu nga gipangbahaan samtang nagbunok ang uwan gikan sa kaadlawon hangtod na nianang udto.

Kini nga sitwasyon nagbalikbalik na sa nanglabay nga katuigan sa mga dapit nga nahimutang daplin sa mga sapa o duol ra sa sapa o bukana sa dagat ug sapa.

Tungod sa global warming ug grabeng mga housing development, ang gidaghanon sa tubig nga moabot sa kapatagan di na maoy naandan. Sa usa lang ka pamilok, taga liog na.

Kay nahibaw-an na man ni nga problema, mas maayo nga dunay medium ug long term nga plano ang mga local government. Idili na ang pagpapuyo og dugang, labina sa mga subdivision duol sa kasapaan ug mga sapa-sapa. Pangitaan ug ibalhin og kapuy-an ang mga lumolupyo sa mga dapit nga bahaanan.

Gastuso kini apan masarang kagamhanan kon hinayhinay ang pagpatuman. Kinabuhi ang huna-hunaa, di kwarta.