NAGPAREHISTRO na si Presidente Rodrigo Duterte sa Philippine Identification System (PhilSys). Iya usab nga giaprobahan ang dugang budget nga P3.52 ka bilyon alang sa pagpatuman sa national ID system karong tuiga alang sa pagrehistro sa laing 20 ka milyon ka mga tawo, dugang sa 50 ka milyon nga target sa registration.
Ang national ID system subay sa Republic Act No. 11055, ang “Philippine Identification System (PhilSys) Act” nga gipirmahan sa presidente niadtong Agusto 2018. Tumong niini nga magkapareho ang tanang ID sa gobyerno diha usa ka national ID alang sa tanang citizens ug resident aliens pinaagi sa ilang basic personal information ug biometric data.
Ang kalangan sa pagpatuman niini naklaro sa dihang nagkapuliki ang gobyerno sa pagpang-apod-apod og emergency cash subsidies taliwa sa Covid-19 pandemic.
Unsa may gamit sa Philippine national ID (PhilID)?
Ubos sa Section 13 sa maong balaod, ang PhilID maoy ilhon ug dawaton isip identification o ilhanan sa usa ka tawo sa mga transaksyon, sama sa pag-apply og social welfare ug ubang benepisyo nga gihatag sa gobyerno, pag-apply sa serbisyo ug benepisyo sa GSIS, SSS, PhilHealth, HDMF (Pag-Ibig) ug sa ubang mga ahensiya.
Magamit usab kini sa pag-apply og passport ug driver’s license, transaksyon sa buhis, pagrehistro ug pagbotar, pagpa-admit sa hospital sa gobyerno ug ubang transaksyon sa gobyerno, pagpa-enrol sa mga eskuylahan nga publiko ug pribado, pag-apply og trabaho, pag-abli og bank account ug ubang tansaksyon sa bangko, pag-verify sa criminal record ug mga clearance ug uban pa.
Apan ubos sa Section 14 niini, ang PhilID magamit lang isip proof of identity ug wa magpasabot nga kay duna ka niini awtomatik nga makadawat ka sa mga serbisyo ug benepisyo sa gobyerno. Di usab kini mahimong gamiton nga proof of citizenship.
Nagpahamtang bag silot?
Ang Section 19 niini nag-ingon nga kadtong di moila ug modawat sa PhilID isip proof of identity, subject to authentication, pahamtangan sa silot nga P500,000. Samtang kadtong PhilID holder nga mogamit niini sa pagpanlimbong prisuhon sa di momenos sa unom ka buwan ug di molabaw sa duha ka tuig o multa nga di momenos sa P50,000 apan di molabaw sa P500,000 o dungan ang priso ug multa agad sa korte.
Prisuhon gikan sa tulo ngadto sa unom ka tuig ug multahan gikan sa P1,000,000 ngadto sa P3,000,000 kadtong mapamatud-an sad-an sa pagsumitir og di tinuod nga ngan, pag-imprinta og peke nga PhilID, ang falsification, multilation, alteration o tampering sa PhilID, ang paggamit ug ang way pagtugot nga paghupot og PhilID ug pagbalhin niini ngadto sa laing tawo.
Prisuhon sa unom ngadto sa 10 ka tuig ug multahan og P3,000,000 ngadto sa P5,000,000 kadtong mapamatud-ang sad-an nga nagkolekta sa personal data ubos sa PhilSys, ang paggamit ug pagbutyag sa maong data ug ang way pagtugot nga pag-process sa maong data.
Kon ang nibutyag sa data kawani o ahente nga dunay custody, ang silot pagkapriso sa 10 ngadto sa 15 ka tuig ug multa P5,000,000 ngadto sa P10,000,000.