Nihulga si Presidente Rodrigo Duterte nga iyang tapuson ug undangon ang Visiting Forces Agreement (VFA) tali sa Pilipinas ug Estados Unidos kon aduna siya’y lig-ong ebidensiya nga dunay gitagoang nuclear weapons ang Estados Unidos dinhi sa Pilipinas.
Wa nay mga base militar ang Estados Unidos dinhi sa Pilipinas. Apan tungod sa VFA, ang ilang mga tropa gitugotan nga mobisita sa atong nasod. Alang sa Estados Unidos, di na kinahanglan pa ang usa ka permanente nga base militar sa atong nasod.
Ang Senado miboto batok sa laing 10 ka tuig nga treaty alang sa Subic Bay Naval Station niadtong Septyembre 16, 1991, ang adlaw sa pag-expire sa karaang treaty. Sa boto nga 12 ang supak ug 11 ang uyon, wa maratipikar ang treaty alang sa laing 10 ka tuig nga magpabilin ang libo ka libong mga mga Amerikanhong tropa sa Subic.
Ang 11 ka botos nga uyon sa treaty kuwang pa og lima ka botos alang sa giingon nga two-thirds majority aron maratipikahan ang maong treaty. Human sa makasaysayanong botasyon, si kanhi Senate President Jovito Salonga miingon, “The treaty is defeated.”
Ang mga base militar sa Estados Unidos hapit moabot og usa ka gatos la tuig. Atol sa Cold War, mitumaw ang kabalaka nga nagpundo ang Estados Unidos og mga nuclear weapons sa Pilipinas. Apan ang US policy mao nga “neither confirm, nor deny” nga aduna silay nuclear weapons sa mga base militar.
Si Presidente Duterte niingon nga ang atong Konstitusyon nagdili sa mga nuclear weapons sa atong nasod. Ang Section 8, Article II, 1987 Constitution nagkanaoyn, “The Philippines, consistent with the national interest, adopts and pursues a policy of freedom from nuclear weapons in its territory.”
Tinuod nga wa nay mga base militar ang Estados Unidos sa Pilipinas. Apan makabisita ang ilang mga tropa tungod sa VFA. Gawas pa niana, ang ilang mga tropa mahimong magpundo sa mga base militar sa atong armadong kusog tungod sa Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA).
Gidayeg usab ni Presidente Duterte ang pagratipikar sa Senado niadtong Pebrero 1, 2021, sa Treaty of the Prohibition of Nuclear Weapons (TPNW). Isip usa ka State Party sa maong treaty, gidili ang development ug paggamit sa nuclear weapons dinhi sa Pilipinas.
Matod sa pangulo, kini usa ka milestone nga nagpalig-on sa baruganan sa nasod uban sa katilingbang internasyonal alang sa pagkab-ot sa usa ka kalibotan nga gawasnon sa mga armas nukleyar, kalinaw, seguridad ug kaugmaon sa tanang katawhan sa tibuok kalibotan.
Ang Pilipinas, matod niya, komitido sa pagwagtang sa tanang weapons of mass destruction pinaagi sa pagsagop sa Bangkok Treaty nga nagmugna sa Southeast Asia Nuclear Weapons Free Zone (SEANWFZ), sa pagsagop sa Nuclear Non-Proliferation Treaty ug sa Chemical and Biological Weapons Conventions. (edbarrita@gmail.com)