Gikabalak-an ang pagsaka sa mga kaso sa teen pregnancy ug unintended pregnancy sa Pilipinas nunot sa gipatuman nga mga lockdown sa miaging tuig ug sayo ning tuiga aron sa pagkontrolar sa pagkatap sa Covid-19.
Gani, ang Commission on Population and Development (PopCom) nitaho nga sa 2019, sa wa pay lockdown sa Covid-19 pandemic, 62,500 ka mga adolescents nangahimong batan-ong mga inahan.
Lakip kanila ang duha ka mga batang babaye nga nagpanuigon og 10 anyos. Ang World Health Organization (WHO) niingon nga ang mga adolescents mao kadtong nagpanuigon gikan sa 10 anyos ngadto sa 19 anyos.
* * *
Unsaon man pagkontrolar ang teenage pregnancy? Ang PopCom 7 nagpahigayon og mga seminar ug training niadtong Enero ning tuiga alang sa kabataan aron pagpahimangno kanila bahin sa teenage pregnancy ug sa wa tuyoa nga pagsabak.
Sumala sa PopCom, ang datos gikan sa Philippine Statistics Authority nagbutyag nga nisaka ang mga Pilipino nga menor de edad nga nanganak gikan sa 62,341 sa 2018 ngadto sa 62,510 sa 2019.
Wa pay datos alang sa 2020 sa dihang naghinandas ang Covid-19 pandemic. Busa di pa nato matandi kon nisaka ba gyud ang mga kaso sa teen pregnancy atol sa lockdown. Apan ayaw kalimti nga nisaka na gani ni sa wa pa ang pandemic, unsa na kaha ning panahuna?.
* * *
Sa unang panahon, dunay mga tawo nga mosuroy sa kabukiran aron mamaligya og panapton, sinina ug mga gamit sama sa labaha, gunting, sundang, sanggot ug uban pa. Kon way kuwarta nga ikabayad, mahimo rang bayloan og manok.
Didto sa Cabadiangan, sagad daghan og anak ang mga magtiayon. Usa ka adlaw niana, dihay tawo nga namaligya og panty. Daghang mga asawa ang namalit kay nipasalig man ang tindero nga kon magsul-ob sila sa maong panty, di sila momabdos.
Pagbalik sa tindero human sa tulo ka buwan, gisudyaan siya sa mga asawa nga nakapalit sa panty kay nimabdos man sila. Human sa pagsukit-sukit, niingon ang tindero, “Mao diay nga nimabdos mo kay inyong gihubo ang panty sa dihang nagdug mo sa inyong mga bana.”