Sa Balaang Kasulatan, adunay lagda nga nag-ingon, “A life for life, an eye for an eye, a tooth for a tooth, a hand for a hand, a foot for a foot.” Kinabuhi sa kinabuhi, mata sa mata, ngipon sa ngipon, kamot sa kamot, tiil sa tiil. Sa Latin, mao ni ang “lex taliones” o law of retaliation, bawos bawos lang. Kon unsay sala mao usab ang silot.
Apan matod pa ni Mahatma Gandhi, “An eye for an eye only ends up making the whole world blind.” Kon sundon ang mata sa mata, mangabuta kitang tanan. Kon “a tooth for a tooth,” daghang mangapangag. Maayo lang ni sa mga dentista. Kon kamot sa kamot ug tiil sa till, daghang mangapungkol.
Lisod nga kini mao ang sundon. Maoy hinungdan nga naumol sa mga balaod kriminal ang principle of proportionality. Ubos niini, “the penalty must be commensurate to the severity of the offenses. Kinahanglan nga ang silot tugbang sa salaod nga nahimo.
Mao nga makapatingkag sa dunggan ang nahitabo sa miaging semana didto sa General Trias, Cavite. Sumala sa taho sa philstar.com, usa ka tawo nga nakalapas sa curfew ug sa mga quarantine protocols nasikop ug gipa-squat og 300 ka higayon, hinungdan sa iyang kamatayon.
Si Department of the Interior and Local Government (DILG) Undersecretary Jonathan Malaya nimando kang Philippine National Police (PNP) deputy chief for operations Lt. Gen. Cesar Hawthorne Binag ug sa kagamhanang lokal sa Trias, Cavite sa pag-imbestigar sa kamatayon ni Darren Peñaredondo, 28 anyos, niadtong Abril 3.
Sumala sa mga taho, si Peñaredondo nasikop niadtong Abril 1 tungod kay nakalapas sa curfew. Nigawas siya sa balay aron mopalit og tubig. Gisitar siya sa mga opisyal sa barangay ug gitugyan ngadto sa kapulisan. Siya ug ang laing pito ka mga quarantine violator gimandoan og physical exercises isip silot sa paglapas sa curfew.
Ang kapuyo sa biktima, si Reichelyn Balce, ni-post sa usa ka video nga nagpakita kang Peñaredondo nga naglisod sa paglingkod sa ang-ang sa hagdanan sa ilang balay ug nireklamo nga sakit ang iyang tibuok kalawasan, labi na sa paa ug tuhod. Giatake siya ug gidala sa hospital niadtong Sabado, Abril 3. Namatay siya sa alas 9:49 sa gabii.
Matod pa ni Malaya pahamtangan og silot ang mga sakop sa kapulisan kon mapamatud-an nga nisobra sila sa ilang gibuhat. Nagpaluyo sila, matod niya, sa rekomendasyon ni Justice Secretary Menardo Guevarra nga community service ang ipahamtang nga silot sa mga quarantine violators.
Ang mga lokal nga kagamhanan nagpasar og mga ordinansa nga nagsilot sa mga quarantine violators, gikan sa verbal warning sa mga first time violators ngadto sa multa ug pagkapriso sa mga repeat offenders. Apan si Malaya niingon nga di na kini ubos sa Inter-Agency Task Force for the Management of Emerging Infectious Diseases.
Ang angay tan-awon nga di manghinobra ang si bisan kinsa nga gitahasan sa pagpatuman sa mga quarantine protocols nunot niining Covid-19 pandemic. Di nato madawat nga ang silot sa nakalapas sa curfew, bisan tuod 300 ka squat, miresulta sa kamatayon. (edbarrita@gmail.com)