DILI pa igo nga gidasmagan ang Pilipinas sa mapintas nga pandemiya sa Covid 19, giatol pa ning mga panahona ang paghasol-hasol sa higanteng China sa pag-ilog sa atong teritoryo. Mao ni giingon sa Eninglis nga: “When it rains, it pours.” Karon ug sama sa naandan, daghang Pinoy ang dili makatuo ug dili makadawat nga sayon-sayonon lang sa Presidente ang pagtugyan sa West Philippine Sea (WPS) ngadto sa China. Tungod sa kainit ug kaalingisig na sa reaksyon sa katawhan, nakabuhi og pulong si Presidente Rodrigo Duterte nga makigdebate siya ni retired Supreme Court Senior Associate Justice Antonio Carpio kabahin sa isyo sa WPS. Apan dili na mahinayon gumikan kay ang advise ngadto sa Presidente sa iyang Kabinite, dili siya pa-debatihon. Si Presidential spokesperson Harry Roque na ang iyang isangal. Apan dili naman pod si Carpio kon si Roque ang iyang ika-atbang. Useless lang kuno.
Maayo tingali nga atong pahinumduman ang tanan nga gustong mobahog ug mosaksi og debate, dili kini kalingawan o entertainment. Ug labaw sa tanan, atong pahinumduman ang masig ka habig sa sinuwat si Sun Chu sa ‘The Art of War’ nga nagkanayon: “If you know the enemy and know yourself, you need not fear the result of a hundred battles. If you know yourself but not the enemy, for every victory gained you will also suffer a defeat. If you know neither the enemy nor yourself, you will succumb in every battle.”
Unsa bay makuha nato ning debate?Mapahawa ba nato ang mga barko sa China nga nag-utaw-utaw karon sa WPS kon magdebate sila, mapaatras nato ang China sa ilang claim o pangangkon diha sa WPS? Hinuon daghan ang malingaw aning debate ug makapalambo sa pagsabot sa katawhan kabahin sa isyo nga gidebatihan. Daghan ang wala makasabot ning maong isyu.
Insakto ang giingon sa pipila ka mga senador nga ang pagdebate magpagya lang sa international community nga wala kita magkahiusa aron protektahan ang atong soberiniya. Pero wala man gyud pod nato i-surrender ang atong katungod sa pag-angkon sa maong luna sa dagat o exclusive economic zone. Giokupahan lang kini sa mga barko sa China. Pabor nato ang desisyon sa United Nations Convention on the Laws of the Sea (UNCLOS). Pero dili lang nato ma-enforce ang desisyon kay bolinaw man lang ang Pilipinas itandi sa iho nga China. (bobbygnalzaro@gmail.com)