Sa Miss Universe pageant nga gipahigayon sa Manila niadtong 1994, ang host nangutana sa kandidata sa Pilipinas, si Charlene Gonzales, kon pila gyud ka mga isla ang naglangkob sa Pilipinas. Gitubag ni Gonzales ang maong pangutana sa laing pangutana, “High tide or low tide?”
Ang kantalita nga tubag ni Gonzales nakapakatawa sa mga nanan-aw ug napagya sa tibuok Pilipinas. Kinsa ba tuod ang nag-ihap sa mga isla sa Pilipinas? Ang atong nahibaw-an managlahi. Dunay moingon nga 7,100 ka mga isla. Duna say moingon nga moabot sa 7,640 ka mga isla.
Sakto ang pangutana ni Gonzales kon taub ba o hunas. Kay dunay mga isla nga makita lang kon mohunas apan di na makita kon motaub. Ang uban gikuykoy pa gyud ang bas maong nawagtang. Wa sab ipha ang mga isla sa Pilipinas sa nagsuwat sa 1987 Constitution.
Ang Article I (National Territory) niini nagkanayon, “The national territory comprises the Philippine archipelago, with all the islands and waters embraced therein, and all other territories over which the Philippines has sovereignty or jurisdiction, consisting of its terrestrial, fluvial and aerial domains, including its territorial sea, the seabed, the subsoil, the insular shelves, and other submarine areas. The waters around, between, and connecting the islands of the archipelago, regardless of their breadth and dimensions, form part of the internal waters of the Philippines.”
Niingon lang nga ang atong teritoryo gilangkuban sa tibuok archipelago sa Pilipinas, sa tanang mga isla ug kadagatan sud niini ug sa ubang mga teritoryo nga dunay soberanya ug hurisdiksyon ang Pilipinas.
Apil sa teritoryo ang kadagatan nga nagliyok sa mga isla, kayutaan, kadagatan, kahanginan sa ibabaw ug uban pang dapit ilawom sa dagat. Apil usab ang kadagatan nga nagpalibot, sa taliwa ug nagdugtong sa mga isla, bisan unsa pay gitas-on ug sukod.
Adunay internal waters. Ug subay sa international law, dunay territorial waters nga 12 ka nautical miles gikan sa baybayon ug 200 ka nautical miles nga exclusive economic zone (EEZ) gikan sa kinalay-an nga isla.
Mao kini karon ang isyu mahitungod sa West Philippine Sea nga giangkon sa pipila ka mga nasod lakip ang Pilipinas ug gustong hakpon tanan sa China. Apan managlahi ang mga pamahayag sa lain-laing mga opisyal sa gobyerno bahin niini.
Busa mi-warning si Foreign Affairs Secretary Teodoro Locsin Jr. nga ang iyang buhatan ra, ang Department of Foreign Affairs (DFA), mao da ang eksklusibong mopagawas og pamahayag bahin sa international relations sa Pilipinas. “This is my last warning. When it comes to foreign affairs the Department of Foreign Affairs has the exclusive remit,” matod pa ni Locsin.
Nunot kini sa pamahayag ni Presidential Spokesman Harry Roque nga ang Julian Felipe (Whitsun) Reef wa masud sa EEZ sa Pilipinas. Sukwahi kini sa pamahayag nga giluwatan sa DFA niadtong Abril nga nag-ingon nga ang Julian Felipe Reef sakop sa Kalayaan Island Group sud sa EEZ sa Pilipinas.
(edbarrita@gmail.com)