Ginaingon nga “all work and no play makes Juan a dull boy.” Busa, dunay mga leave of absence nga gihatag sa mga kawani ubos sa Labor Code of the Philippines ug mga special laws aron makapahuway sila sa trabaho nga di masakripisyo ang ilang income.
Lakip na niini ang sick leave, vacation leave, service incentive leave nga convertible to cash kon di magamit, maternity leave sa mga babaye nga kawani ug paternity leave sa mga lalake nga kawani.
Adunay parental leave sa mga solo parents ubos sa Republic Act (RA) No. 8972, leave alang sa mga biktima sa violence against women and their children ubos sa RA 9262 ug special leave for women ubos sa RA No. 9710, ang Magna Carta of Women Act.
Samtang gipasaka ni Rep. Alfred delos Santos sa Ang Probinsyano party-list ang House Bill 6253 sa House of Representatives ang giproponer nga “Mental Wellness Leave Act” nga maghatag og dugang lima ka adlaw nga leave sa mga kawani.
Si Delos Santos miingon nga ang mental wellness leave maghatag og kahigayonan sa mga kawani nga mokonsulta sa mga mental health professionals, mag-therapy ug modiskanso gikan sa inadlaw nga stress sa trabaho. Ang balaudnon magmando sa mga employers sa pagpatuman og mga programa sa mental health sa ilang mga kawani.
Matod pa niya, ang maong balaudnon magpalapad sa RA No. 11036, ang Philippine Mental Health Law, nga ni-epekto niadtong Hulyo 5, 2018 ug naghatag og proteksyon gikan sa kauwaw ug diskriminasyon sa usa ka kawani nga miagi og psychiatric, neurologic and psychological help.
Sa ubang mga nasod, ang mga tawo nga way kasumbongan sa ilang kasubo o kaguol nga modangop dayon sa usa ka psychiatrist. Dinhi sa ato, mauwaw nga moduol sa doktor. Hangtod nga mograbe na hinuon, maliso ang turnilyo sa utok ug maghubo na lang nga mosuroy sa kadalanan. Ang uban tangkulan og sanga sa kahoy nga duldol.
Mas maayo nga malikayan kini kay duna ra bay mga buang nga mas bright pa nato. Sama niadtong estorya sa usa ka tawo nga nahiyosan og ligid ang iyang sakyanan atubangan sa koral sa usa ka mental hospital. Giilisan niya ang ligid nga nihiyos sa spare tire. Apan sa iyang pagdali-dali, nangahulog sa manhole ang mga twerka.
Naglibog siya kon unsay iyang gamiton. Apan usa ka pasyente sa mental hospital niingon kaniya, “Tangtangi og tagsa ang twerka sa laing tulo ka ligid ug maoy gamita.” Matod pa sa tawo, “Nganong gisulod man ka sa mental hospital nga tarong man diay ka?” Ingon sa pasyente, “Buang man ko, pero bright.”
Ubos sa maong balaudnon, ilakip ang usa ka prevention program aron malikayan ang mga depressive disorders ingon man ang paghikog o pagkutlo sa kaugalingong kinabuhi, ilabi niadtong naburyong tungod sa Covid-19 pandemic.
Ang Department of Health nitaho nga adunay 17 ka milyon ka Pilipino nga nag-antos sa depression, sa kaguol o kasubo. Samtang ang National Center for Mental Health Crisis Hotline niingon nga nakadawat sila og 11,000 ka tawag sa telepono sa 2020, 247 porsyento nga umento gikan sa 3,000 lang ka tawag sa 2019. - edbarrita@gmail.com