SAGAD nga hinungdan sa panag-away sa mga igsuon kon mamatay na ang ilang mga ginikanan mao ang pagbinahinay sa kabilin, sa nahabilin nga mga kabtangan ug salapi. Dunay gustong makabentaha ug labaw nang dunay di gustong mabentahaan.
Ang kuwarta dali ra kaayong bahinon. Apan kuti nga bahinon ang yuta, labi na kon dunay kabahin niini nga gibiawan sa tubig. Way gustong makaangkon sa parsela nga gibiawan og tubig. Maayo pang yuta sa mga Balili sa syudad sa Naga nga ilawon sa tubig sa dagat kay nahalin pa.
Apan way mag-away kon utang ang gibiln sa ilang mga ginikanan. Moingon lang ang mga igsuon nga soloha na ninyo. Unsa kahay mahitabo kon ang dako’g utang mao ang gobyerno? Makaingon kaha ang mga tawo nga soloha na ninyo?
***
Sa ilang taho sa Hulyo 13, si Nicholas Mapa, usa ka senior economist sa Dutch financial giant nga ING Philippines, niingon nga gibana-banang miabot na sa P11.07 trilyones ang outstanding debt sa gobyerno nasyonal.
Lisod kaayong iphon ang usa ka trilyon, kanang numero uno nga gisundan sa usa ka dosena nga zero. Kon lisod iphon ang maong kantidad, mas lisod pa ang pagbayad sa maong utang.
Gibana-bana nga miabot na sa 105 ka milyon ang mga tawo sa Pilipinas. Kon bahinon ang utang sa Pilipinas sa tanang mga tawo, gikan sa mga bata hangtod sa mga hamtong, miabot na kini sa P105,000 matag usa. Pero way angay nga kabalak-an kay di man kita tagsa-tagsaon sa pagpaningil niini.
***
Makaingon na lang kita nga bulahan ang atong kabataan kay sila maoy manunod sa utang sa gobyerno. Kay naa may giingon nga “ang utang ay dapat bayaran.” Pero kadtong nagpahuwam og kuwarta moingon, “Utang lipay, bayad likay.”
Mabayran pa kaha ang nagkadako nga utang sa gobyerno nasyonal? Ang tanang gobyerno, bisan ang Estados Unidos, duna gyuy mga utang. Pero bahin sa utang sa Estados Unidos, ang kanhi chairman sa Federal Reseve nga si Allan Greenspan niingon, “The United States can pay any debt it has because we can always print money to do that.”
Apan kon moingon gani ang Presidente nga naglisod na ta ug wa nay kuwarta ang gobyerno, ayaw ninyo tabangi ang gobyerno sa pag-imprinta og kuwarta, kay dakpon mo sa kapulisan.