GIPAHIBAWO ni Presidente Rodrigo Duterte nga modagan siya sa pagkabise presidente sa eleksyon sa 2022 aron di siya makiha nila ni kanhi senador Antonio Trillanes ug kanhi Supreme Court Justice Antonio Carpio nga nagsigi og hulga nga mokiha kaniya kon matapos na ang iyang termino.
Niingon siya nga dunay immunity from suit ang bise presidente. Tinuod ba kini? Wa klaruha sa atong Batakang Balaod ang immunity from suit sa mga dagkong opisyales sa gobyerno, lakip na sa bise presidente.
Sa pagkakaron, subay sa mga desisyon sa Korte Suprema, ang klaro nga dunay immunity from suit mao lang ang presidente. Sa Rodolfo Lozada vs President Gloria Macapagal Arroyo (2012), ang Korte Suprema niingon, “It is settled jurisprudence that the President enjoys immunity from suit during his or her tenure of office or actual incumbency.”
Sumala pa sa Korte Suprema, “The rationale for the grant to the President of the privilege of immunity from suit is to assure the exercise of Presidential duties and functions free from any hindrance or distraction, considering that being the Chief Executive of the Government is a job that, aside from requiring all of the office-holder’s time, also demands undivided attention.”
Mao bitaw nga si kanhi Presidente Joseph Estrada diha na pasaka-i sa kasong plunder human siya mapalagpot sa iyang puwesto isip presidente. Nakonbikto siya apan gipardon ni kanhi Presidente Gloria Macapagal-Arroyo.
Ang bugtong ikapasaka nga kaso batok sa Presidente samtang naghupot pa siya sa puwesto mao ang impeachment ubos sa Article XI (Accountability of Public Officers), 1987 Constitution.
Ubos sa Sec. 2 sa maong balaod, “The President, Vice President, the members of the Supreme Court, the members of the Constitutional Commissions, and the Ombudsman may be removed from office, on impeachment for, and conviction of, culpable violation of the Constitution, treason, bribery, graft and corruption, other high crimes, or betrayal of public trust.”
Apan bisan pa sa maong probisyon sa atong Konstitusyon, si kanhi Chief Justice Maria Lourdes Sereno napalagpot sa iyang puwesto pinaagi sa usa ka kaso nga quo warranto, dili pinaagi sa impeachment.
Ang immunity from suit sa bise presidente gikan sa mga kiha debatihunon pa, kay lagi ang klaro nga dunay immunity mao lang ang presidente. Bisan si Senador Leila de Lima, sa siya pa ang kalihim sa Department of Justice ubos ni anhing Presidente Benigno Aquino III, niingon nga mahimong makiha ang bise presidente sa dihang gikihag plunder si kanhi bise presidente Jejomar Binay.
Si manlalaban Edre Olalia, presidente sa National Union of Peoples’ Lawyers (NUPL), niingon, “Only the President is immune from suit and this is not even spelled out in the present 1987 Constitution — unlike in 1973 Marcos Constitution — but only recognized in prevailing jurisprudence.” (edbarrita@gmail.com)