ANG Korte Suprema miingon nga ang kinabuhi sa tawo “priceless” kun way presyo ug “irreplaceable” kun dili kailisan. Apan kon way presyo, wa diay balor ang kinabuhi sa tawo? Sagad nga motumaw ang isyu sa balor sa kinabuhi sa tawo sa mga kaso sa pagpatay ug sa mga kaso sa reckless imprudence resulting in homicide.
Gibutang ang balor sa kinabuhi sa tawo sa New Civil Code (Republic Act No. 386) nga ni-epekto niadtong Agusto 30, 1950. Nagsugod kini sa P3,000 ug giumentohan sa Korte Suprema ngadto sa P6,000, P9,000, P12,000 ug hangtod sa P50,000 sa 1990. Wa pa kini umentohi hangtod karon.
Sanglit fixed man ang balor sa kinabuhi sa tawo sa P50,000, dunay mga drayber nga moingon nga mas menos ang mabayran kon mamatay ang ilang maligsan kay sa mabuhi ug madala sa hospital, nga mas dako ang mabayran sa pagpatambal. Mao nga usban og ligis aron mamatay.
Apan kon mapamatud-an nga gituyo na ang pagpatay sa tawo nga naligsan, di na kini kaso sa reckless imprudence resulting in homicide. Ang kaso sa makapatay nga dili tinuyo. Sa sinugdan aksidente lang, apan kay gituyo sa pagligis o usab, ang kaso mahimo na nga murder.
Ang Article 2206, New Civil Code, nagkanayon, “The amount of damages for death caused by a crime or quasi-delict shall be at least Three thousand pesos, even though there may have been mitigating circumstances.” Sa ato nang giingon sa unahan, P50,000 na kini karon.
Dugang niini, ang defendant adunay tulubagon sa pagbayad sa “loss of the earning capacity of the deceased,” suporta alang sa mga sumusunod sa namatay sa di molabaw sa lima ka tuig ug moral damages sa mga descendants ug ascendants sa namatay, legitimate o illegitimate, exemplary damages ug attorney’s fees.
Matod sa Korte Suprema, mandatory ang pagbayad sa civil or death indemnity sa mga sumosunod sa biktima ug wa na kini magkinahanglan og pruweba gawas sa paghimo sa krimen.
Sa Pestaño v. Spouses Sumayang, ang Korte Suprema miingon nga ang pagbayad sa “lost earning capacity” sa namatay, nga dugang sa civil indemnity, gitumong sa paghulip sa income nga madawat unta sa mga sumusunod kon buhi pa ang biktima.
Ang gisubay nga formula sa pag-compute sa lost earning capacity sa biktima ubos sa Pleyto v. Lomboy mao kining mosunod: Net Earning Capacity = [2/3 x (80 - age at time of death) x (gross annual income - reasonable and necessary living expenses)].
Matod pa sa Korte Supreama sa Villa Rey Transit, Inc. v. Court of Appeals, “ The award of damages for loss of earning capacity is concerned with the determination of the losses or damages sustained by the private respondents, as dependents and intestate heirs of the deceased, and that said damages consist, not of the full amount of his earnings, but of the support they received or would have received from him had he not died in consequence of the negligence of petitioner’s agent.” (edbarrita@gmail.com)