Balay-balay, tubig-tubig: Gibyaan sa kapuyo

Dear Atty. Joan,

Ako si Lucy, usa ka call center agent. Duna unta koy tuyo nimo kabahin sa akong kasinatian.

Duna koy kapuyo kaniadto nga itago nato sa pangalan nga si Charlie. Sa wa pa kami nagbuwag, kapin usa ka tuig kami nga wa nagpuyo.

Kulatado ako ni Charlie. Dili na maihap kon pila ka higayon ako nga nadapatan ug nakulata ni Charlie labaw na kon hubog kini gikan sa iyang barkada.

Niadtong Marso, natinga nako nga wala ko giregla. Nagduda ko nga buntis ko. Mao nga misuway ko og susi sa akong kahimtang pinaagi sa pregnancy test kit.

Tuod man, buntis gayod diay ko. Nagpahiling sab ko sa doktor nga maoy nikumpirmar nga buntis ko.

Malaumon unta ko sa maong kalambuan tungod kay nagtuo ko nga mabag-o nako si Charlie. Sa dihang ako siyang gipahibalo, wala nako damha nga wa niya angkona ang akong gisabak nga bata.

Pasangil pa niya nga basin lain ang amahan sa bata. Nasakitan ko sa iyang pasangil.

Usa ka adlaw natingala na lang ko nga wala na siya miuli. Niabot kini og semana mao nga ako na nga gisusi didto sa iyang gitrabahuan nga construction site.

Didto gikompirmar sa iyang supervisor nga mi-resign na si Charlie ug miuli sa ila didto sa Zamboanga sa dihang nasayod kini nga mahimo na siya nga amahan.

Unsaon man ni nako, Atty. Joan? Unsa man akong laban ani? Ang ako lang unta nga dunay ilhon nga amahan ang akong bata.

Dugang pangutana nako mao ang kaso nga angay isang-at kang Charlie human nga nahimo kong kulatado sa iyang kamot. Nakapa-blotter ko kausa sa pulis apan napasaylo raman pod nako siya atong tungura.

Hinaut nga matabangan ako nimo.

Imong magtatampo,

Lucy

Dear Lucy,

Una sa tanan maayong adlaw kanimo diha ug salamat sa imong pagsunod niining lindog.

Aron pormal nga maila ang imong bata ni Charlie, kinahanglan nga i-acknowledge niini ang imong bata ug kinahanglan makita ang maong pag-ila sa birth certificate o Certificate of Live Birth gikan sa Philippine Statistics Authority. Mahimong mubuhat si Charlie ug saysay o kasulatan sa pag-ila sa imong bata sama sa Affidavit of Admission of Paternity.

Mahimong illegitimate child ang imong bata nga duna poy mga katungod nga gipanalipdan ubos sa atong Family Code sa Pilipinas sama sa paggamit sa apelyido sa amahan, pagpangayo ug suporta, ug pag-ila sa bata isip usa ka “legal heir’ kon mamatay si Charlie. Illegitimate ang pag-ila sa imong bata tungod kay dili man kamo minyo ni Charlie sa dihang nahimo kini.

Kon dili mahimo ang nahisgutang proseso, mahimo ka nga musang-at og kaso didto sa korte pagpamatuod nga si Charlie ang amahan sa imong bata. Sa maong higayon, kinahanglan nga mapamatud-an nimo pinaagi sa syensya ug uban pang ebidensya nga si Charlie ug wa nay lain maoy amahan sa imong bata.

Kabahin sa abuso nga imong nasinati sa mga kamot ni Charlie, mahimo ka nga musang-at og kasong kalapasan sa Anti-Violence Against Women and Their Children (VAWC) Law. Ginadili sa maong balaod ang pisikal nga pagpangabuso sama sa pagkulata sa kapuyo. Dili kinahanglan nga minyo kamo sa akusado aron maka-file og kaso ubos sa maong balaod.

Daghang salamat Lucy sa imong sulat ug hinaot nakahupay ang tambag sa naghuot mo karon nga galamhan.

Imong alagad,

Atty. Joan

[Lindog sinuwat nilang Atty Joan Dymphna Saniel-Amit, Executive Director, ug Atty. King Anthony Perez, usa sa mga abogado sa CLB. Mahimong mopadangat sa inyong suliran o sumbong sa pagpangabuso sa clbphilscebu@gmail.com o Facebook Messenger: m.me/ChildrensLegalBureauInc]