KANIADTO, duha ra ang naila nga dagkong partido pulitikal sa nasud. Kini ang Nacionalista Party (NP) ug Liberal Party (LP).
Ang mga eksperto ug nagtuon sa politika ra ang nasayod sa insaktong kalainan niining duha. May nag-ingon nga maayo ang NP kay nagdapig daw kini sa kabus ug dinaugdaug sa katilingban ug sa interes sa nasud.
May nag-ingon sab nga mas maayo ang LP kay nagdapig kini sa pagpalambo sa kahanas ug kahibalo sa tawo, ug pakiglambigit sa ubang sektor sa katilingban.
Apan sa pagpanglabay sa panahon, ang mga dili kontento ug nikalas sa duha ka partido nagtukod sab og kaugalingong partido politikal. Para kanila, kay di man nila kaya nga bungkagon o angkunon ang karaang partido, mas maayong maghimo na lang sila'g ilaha.
Sa pagkatinuod, walay balaod sa nasud nga nagdili sa pagtukod og partido politikal. Basta marehistro kini sa Commission on Election ug mosubay sa tanan niining resikitos puwede nang mahimong partido.
Busa nibutho nga mora'g uhong ang mga partido. Nganlan ta lang dinhi ang akong mahinumdoman nga dagko. Anaa ang PDP Laban, Partido ng Masang Pilipino, UNIDO, Nationalist People's Coalition, Kilusang Bagong Lipunan, Lakas-NUCD, Lakas-CMD, ug daghan pang uban nga karon patay na. Dinhi nahimugso ang termino nga "turncoatism" nga mao ang pagbalhinbalhin og partido sa usa ka politiko.
Gitawag usab sila'g “political butterflies” nga mora'g alibangbang nga nangita’g kasibaan nga bulak. Sa Bisaya gitawag sila'g "balimbing" tungod sa daghan niining aping.
Karon NP sila, pagkahuman sa ilang termino LP na pud ug kung imbitahon nga modagan sa "ruling party", PDP Laban na pud.
Walay matawag nato nga "loyalty" ang politiko sa iyang partido tungod kay mopatigbabaw lamang ang iyang politikanhon ug personal nga interes sa pag-apil sa politika.
Tungod niini niadtong 2002, adunay panag-istorya nga usbon ang sistema sa partido politikal sa nasud ubos ni kanhi Speaker ug Lakas-NUCD chairman Jose de Venecia. Apan niadtong 2011 lang nga napanday ang balaudnon nga gitawag og "The Political Party Development Act of 2011" sa ubos nga balaoranan ug susamang balaudnon sa Senado.
Resulta kini sa gipatawag ni Speaker JD Valencia nga pinakaunang "Philippine Political Party Conference." Apan hangtud karon mora'g nabutang sa kalimot na lang ang maong balaudnon nga unta maayong tun-an sa mosunod na liderato sa kamara. Gipunting niini ang isyu sa "loyalty" sa miyembro sa idelohiya, mga prinsipyo, plataporma ug programa sa partido. Apil na niini ang pagpahamtang og silot sa balimbing, pagpaubos sa kurapsyon ug gasto sa politiko sa panahon sa eleksiyon ug pagpalambo sa usa ka lig-ong sistema sa partidong politikal sa nasud.
Ubos sa balaudnon, gastohan sa gobyerno ang pagpalambo sa mga partido politikal. Nindot unta nga mahimo na kining balaod kay hangtud magpadayon ang "personality oriented" ug "patronage politics" nga gihuptan sa "traditional politicians," walay dakong asenso ang atong nasud.
Busa panahon na nga iduso natong mga yanong lungsuranon ang pagpalig-on sa sistema sa partido politikal aron mawagtang na ang daghan partido nga gihuptan sa mga adunahan ug politiko nga nanggungis na sa ilang puwesto.