MAKABUNGOG ang dugdog dihang gidagkutan ni Salina ang kandilang gatuyhakaw ibabaw sa lubot sa baso. Gilamba niya ang bintana ug pultahan kay kusog kaayo ang pagkuso-kuso sa hangin nga dala sa Bagyong Ulysses. Sa Barangay Tubigan, purok Mahogani, sila ra ang pamilya nga hangtod karon magdagkot gihapon og kandila sa oras sa pagpaghot sa mga iro ug pagpanggawas sa mga kwaknit. Ang alisngaw sa utan nga pulos dahon sa kamunggay nga gisubakan og sinugbang buwad tulingan mingtuyok-tuyok sama sa kabog sa upat ka haligi sa ilang payag. Gikan sa may lababo miaginod si Edong paingon sa ilang lamesa gamit ang iyang sungkod. Daghan siyag mga samad sa kulamoy sa iyang tiil kay sigeg kasabod sa ilang salog nga kawayan.
Apan, mas dako ang samad nga anaa sa iyang siko dihang napandol siya ug naumod sa ilang kudkuran. Hubag kaayo iyang samad. Wala dalha ni Salina si Edong sa ospital kay wala siyay kuwarta. Sigon niya nga wala siya katultol ug mahadlok pod siya nga basin usa siya sa matakbuyan sa makalilisang nga sakit, ang corona virus Covid 19. Apan, pasangil lamang kini niya. Sa tinuod-anay, wala siyay kabana og maunsa ang iyang anak.
“Aysus! Akoy magbuot kay ako ning anak,” matod pa ni Salina samtang gabitbit og balde paingon sa ilang gilumotang atabay. “Yawa! Ayaw ko ninyog labda. Ngano man diay og maunsa na si Edong? Usa siya sa mga tawong mingguba sa akong kaugmaon!”
Siyam na ka bulan human nawagtangan og trabaho si Salina isip production worker sa usa sa mga kompanya sa panapton didto sa Lapu-Lapu City. Sa pagpanaktak og trabahante sa ilang kompanya tungod sa epidemya nakadawat siya og separation fee. Wala siya kasabot sa iyang gibati sa dihang gidawat niya ang kuwarta: angay ba siyang malipay o maguol? Tulo na pod siya ka tuig gatrabaho niadto human gibanhigan ug gipatay ang iyang amahan sa wala mailhing mga tawo. Matod sa mga estorya-estorya, miyembro sa kapulisan nga wala mag- uniporme ang mipusil sa iyang amahan. Karon, nanawat siyag labada sa iyang silingan nga maestra. Sa tanan niyang silingan, si Ma’m Corazon ra iyang igkasinabot.
Hinay nga milingkod si Edong tupad sa iyang mama. Iyang gikapkap ang kutsara ug plato nga diha sa lamesa. Sa usa ka kutsarang kan-on, tunga lamang ang masulod sa iyang baba. Hangtod karon, gasakit gihapon iyang siko. Gitambalan ni Noy Pablo ang iyang samad og lana gikan sa lubing pito ang sanga, dayon yamyam og mga pulong Latin nga dili niya masabtan. Wala tuyoa, nasabdan ni Edong ang usa ka basong tubig diha sa lamisa ug nabasa si Salina. Nakuratan iyang mama. Miiknat ang kilay. Miaso ang ilong. Mingtubo ang sungay. Mga pamalikas ang mitapos sa ilang panihapon.
Wala baliha ni Salina nga si Edong sumpay sa iyang pusod. Gagmayng sipyat ni Edong, masuko dayon iyang mama. Magbalik-balik iyang mga pulong daw plakang guba. Mga pulong nga iya sa yawa. Walo na ka tuig ang milabay dihang nagsabak siya kang Edong. Gimandoan siya sa iyang mitaliwan nga amahan nga ipalaglag ang bata. Kanhi sulod-gawas iyang amahan sa prisuhan. Makadaghan na kini siya madakpi tungod sa pagpamaligya og ginadili nga drugas. Nahadlok ang iyang amahan nga basin masakpan siya sa iyang gibuhat sa iyang kaugalingon nga anak. Si Salina nga aduna pay hinog nga mga bugas sa iyang nawong halos matag gabii kon hilabtan sa iyang amahan. Kulang siya sa kusog sa pagsukol. Ilawom sa unlan sa iyang amahan mao ang kalibre 45 nga armas. Daw mora siyag anghel nga mingtubay sa sugo sa yawa. Apan, wala gyud makapugong ang mga tambal nga pangpalaglag nga gihatag sa iyang amahan. Natawo si Edong. Usa ka batang bunga sa dakong sala. Usa ka batang giduwa-duwaan sa kapalaran. Ngitngit sa iyang mga mata ang iyang kagahapon ug karon.
Lawom na ang kagabhion. Gisalipdan sa bagang mga panganod ang mga bituon. Milugapak ang sa ibabaw sa ilang anahaw nga atop tungod sa kusog nga hangin. Nahilis ang kandila. Ug dayon napalong. Mihari ang tuman nga kangitngit. (KATAPUSAN)