Garcia: Ing Gitara at Tigtigan Kapampangan (The Guitar and Kapampangan Music)

“LALAWEN da kayu ngan

akakit ku ing lugud a matudtud

kabang ing gitara ku banayad yang manangis

manganis ya pa mu ring banayad ing gitara ku.

E ku balu bakit alang sinabi keka,

nung makananu yang idayag ing lugud e ku balu nung makananu ing ating manampat keka seli da ka at pemisali

Lalawen ke ing yatu

at apansingan kung pipildis ya kabang ing gitara ku banayad yang manangis King balang kamalyan bitasa tamung sukat mabibyasa manganis ya pa mu ring banayad ing gitara ku.

E ku balu o't mikaliwa ka

at mipakarok ka mu naman

E ku balu o't mibaligtad ka

Alang binala keka

Linawe ku karing pakpak king palage a keka dinula kabang ing gitara ku banayad yang manangis Uling makalukluk ku keni alang gagawan nunge tutwa manganis ya pa mu ring banayad ing gitara ku”

-- George Harrison, “Kabang Ing Gitara Ku Banayd Yang Managis” (While My Guitar Gently Weeps)

***

Atin mu namang kudyapi kareng pipumpunan tamu inyang minunang panaun at deti ring peka-gitara tamu kanita karing manigtigang Kapampangan. Nung iyambing la kareng tune gitara malati la mu at adwa la mu bakting o strings at atin yang syam a frets o tuklwanan ding taliri gawa keng melanging beeswax. Dinukit ya keng malambut a dutung a maralas langka ing gagamitan. Malagad la pa keng kildap kaleldo ngeni reng kudyapi bista man atin pa kanung gagawa nung pasarya ka dane Arayat o Magalang.

Inyang datang la ring minyakup a Kastila metung ya ing kudyapi karing mitda king panimanman tamu anting metung a lipi agya mang atin pa karing katutubu king Mindanao at kareng mapilan a miki-ilig kareti−deng Maranaw at deng Manobo. Ing pemalit da reng dayu ya pin ing gitara a aliwang bagya kareng gitara ngeni. Tsa-lima la bakting kanita reng gitara da reng Kastila at aliwa la pangatonu kesa kareng gitara ngeni.

Uling asno kapalpasaya at asno kailig keng tigtigan deng kabalen tamu manibat king ibat, ing gitara ginamit da nya naman anting pamage karing basultu, kundiman at gosu. Daralan de ya mu naman ing gitara o mamage neng mangarana la deng baintau karing apupuswan dang dalaga at neng anyaran da ne gamat o mampang lang pakasalan de ing anak a babai keng metung a pibale-bale.

Ing gitara gagamitan ya namang pamage neng magdalit la keng limbun anti keng limbun da ring patulunan ning lalawigan a Virgen de los Remedios at Santo Cristo del Perdon balang maglibut la karing miyayaliwang balen, baranggay o agyang karing puruk man.

Aliwa la pamanigtigan deng kabalen a gitarista. Parati lang binit keng pamanigtigan at bala mangpatad la parati deng kwerdas keng sikan ning pamanigtigan da at pamangalbit dang gitara. Mamage la naman deti neng panaun ning Maleldo at mayayakit lang makayantabe karing mamasang pasyun karing puni.

Neng papasku, ding gitara bina lang abala uli da ring awsan dang mag-caroling o magpalimus neng pa-Pasku. Metung yang kasangkapan a e mayayala ing gitara karing Kapampangan.

***

Dake Talabaldugan:

mipabisaklat (pangdiwa) binangal, mebangal, mebisaklat o mesagsag e sasaryan at e binalak. English – cut in halves, divided into pieces unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons. Alimbawa king pamangamit: “Kabang mamangan yang papaya ing dayung dalo mi ala yang patugut susubu inya mipabisaklat ya pang metung pang papayang maragul ing apu kung Igi.”

mipabisu (pangdiwa) alang ingat dinapat e sasaryan at e binalak. English – gone careless, or reckless unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons. Alimbawa king pamangamit: “Agya mang banabanayad ya mung maglakbe i Bitu mipabisu yang dinayu uling e nan a inisip a bawal alang takap lupa inya merakap ya karas na keng dalakitan king ilug lele Sukad king Apalit.”

mipabitas (pangdiwa) binitas, mebitas e sasaryan at e binalak. English – ripped out or tear off something unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons. Alimbawa king pamangamit: “Mipabitas yang apat a pilapil ing manuyang nang Apung Dabi inyang ikit nang lalbug ne ing babanten nang plasdan kesa keng matdas yang bigla at lakwas lang dakal a mitakas a asan.”

mipabitasa (pangdiwa) binitasa, mebitasa e sasaryan at e binalak. English – made true, realized unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons. Alimbawa king pamangamit: “E naman meging tagimpan kanitang Elyung ing maging pekapun ning balen tamu dapot mipabitasa iti inyang atakman nang makasuyu keng karelang kabalantyan.”

mipabitawak (pangdiwa) bitawak, mebitawak o mebitas e sasaryan at e binalak. English – ripped out or tear off something unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons. Alimbawa king pamangamit: “Mamulandit yang papunta king karelang pipagaralan ing anak nang Edung inyang ing metung nang sinelas a tinud keng katapa mipabitawak ya at mekalaplap king talampakan na.”

***

Sadyang gawi at amanu da reng Kapampangan

Sadya ating magpalimus neng Daun o Aldo ring Sablang Banal at magdalit lang gosu. Magpalimus la karing sibabale at magdala lang gitara at metung yang dalit ing gagamitan da at yapin ing Gosung pangkaladwa.

Alus kayanakan lang lalaki reng mag-gosu at mibabarkada la. Kayari dang migpalimus mipitna-pitna la karing pagpalimusan da, mangan la kareng magbibingkang maranun o minum lang alak at tage-tage la. E mayap itang tawli dapot daraptan da reng aliwa.

Metung na naman iting mekalingwan nang gawi dinmg kabalen ing pamag-gosu neng bengi ning Daun.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph