Garcia: Mapilang Sunis Alang Kaparikilan (Some Undedicated Verses)

“ING timan mu sasakwil na ku

Labis-labis inya sa’t ing kamatayan yayagyagan na ku

E aliwa king laru a magpakislap

A magpalagablab anti king api a darapug king kasukalan.

Ing legwan mu babalugse na ku

Asna karok inya sa’t ing bye tatalbug na ku

E aliwa king saluysuy

Daragul anting kapring manakmul king balayan.

Ding aldo reti papagalan da ku

Dapot e naman e mipapakde,

Ing malalam, sadya ku nang balung kapagkumwaryan

Kakablas na ning kapatak a lwa a dadalusdus

king talete ning malati mung arung.

O, Bait king kaleldo diwata -

Ing kapagmulalan mu sasaulan na kung alang wakas.

Ing kabaldugan mu pilindu-lindu na ing pamisanak ku.;

Ding dalit mu palabugan na ing kamalitan ku.

Ika mu kabud biga king kanakung maslag aldo;

At ding kislap king mata ning metung alang batwin

a kapitangan bengi.

Papaniglon mu ku king banayad mung legwan.

Mengari king kamamalung apapaterak ning pitu ning manggayuma.

Ing bini ning pamisip

Mibukadkad yang anting dalit para keka.

Dapot ala yamu iti nung e biru...mekad.

Pagnasan kung makakudta dikil karing kambal

king bulan a sunlag.

-- Miguel Serrano, 2020

***

Amanu, lapis o fountain pen, papil o typewriter–manual o electric–kanita. Dakal nang mengabayu at m,engayalilan at megi nang saguli ing pamanyulat. Ngeni minaliwa na la ring kasangkapan a gagamitan ding talasulat uli ning bayung technology. Ating PC, tablet, at pati na cellphone malyari kang sumulat at agawa ing sadya king lakwas mabilis at saguling paralan.

Uli ning pamagbayu at kasaplalan a mengapalyari, deng talasulat tambing lang makakudtang kawatasan nu la man karin o nanu mang oras o penandit pauli ding cellphone. Atin na la ngan kasangkapan king pamanyulat at nung buri mong padala kaninu man ding kapaglalangan mu malyari mu na la mung i-email at king ditak a penandit miras la king nu man o ninu mang sukat dang parasnan.

Meging mayan o alang kasulit-sulit na ing pamanyulat ngeni kabud atin kang dalumat o concept a daratang king isip mu. Deng aliwa agyang alang daratang makaparatang lang dalumat nung buri da. Ing kaylangan mu atin kang “muse” ninu man o nanu man ita.

Deng “muse” da reng keraklan tau la at ditak la mu reng ali tau. Maralas deng pakamalan da o kapaglolo ilang muse da o ambisna taung palsintan da agyang e da no man susuklyan pamalsinta. Mekad ating deng muse da ila ring sese da—asu, pusa, ayup o agyang mamulaklak a tanaman. Agyang e la mamulaklak, deng aliwa ating kwayan, ilug, dagat, biga, bunduk, aldo, bulan o banwa ing muse da.

Ating maki-muse kareng diwata o demigods o keng Apung Ginu. Mangabaldugan mung balang panyulat ating mipakde karing talasulat, at mangabaldugan mu namang alang kawatasan o gawang panyulat a ding sablang sunis ala lang kaparikilan.

***

Dake Talabaldugan:

mipabulyo (pangdiwa) ginulisak, ginulyo, binulyo, mengulisak, memulyo e sasaryan o e binalak. English – shouted, screamed unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “E ya man maynge tau i Pidring oneng mipabulyo ya kareng magparatut uling alang tutu kareng nanu mang panyabyan da.”

mipabuntuk (pangdiwa) mipunta, miras keng buntuk ing nanu mang bage malyaring aisip e sasaryan o e binalak. English – got into one’s head unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “Ing meging tagumpe nang Selu mipabuntuk na ngan kaya inya e na na balung balikiran ing penibatan na king milabas.”

mipabuntukan (pangdiwa) mipunta, miras keng buntukan ning dulang o papag e sasaryan o e binalak. English – got to the head seat, part or portion, unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “Keng likut ning bingut mipabuntukan ne pala inyng alingatan de reng pengari na inya pala ating mamaldak karela.”

mipabuntun (pangdiwa) mitambak, binuntun, mibuntun e sasaryan o e binalak. English – got stacked or dumped unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “Mipabuntun ing banlik keng gilid ning bale ding sumangid a baranggay inyang kaybat nang dinalan ning masikan a alawli keng libutad ning ilug.”

***

Sadyang gawi at amanu da reng Kapampangan

Miyayaliwa la reng uri ding pamepe kanitang minuna at deti mu ring gagamitan da reng kabalen bang milako o agyang mabawas mu ing karelang lisangan neng mapali ya aslag ing aldo lalu na neng panaun ning kaleldo at ugtung-aldo pamo.

Ating gawa keng ebus a pilalalala da at makiaske lang pusung atin talnanan. Atin mu namang gawa keng kwayan at papil o telang maimpis. Lkwas lang mayan, lakwas da lang buri uling subali keng masikan la labul a angin pamepe e la pa masakit gamitan uling e ka agad manikal. Mayayakit la reti kareng sisimba, maglakbe o agyang pampalagu mu naman a pitakap-takap da keng lupa da reng babai bang kanung deng mata dang mapundat lakwas lang mapansing at atingiran da lang masalese reng buri dang maglolo karela o nasa dang akapalsinta.

Keng kasalungsungan, deng pamepa miyalilan na lang electric o di-pila (battery) a pamepe a saguli mu namang apidala-dala at manayun la namang akakit. Deng makiagyu pakabit lang airconditioner kareng bale da pati na saken da.

Makakalingwan na naman ing pamangamit pamepe king panaung kasalungsungan.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.