“IKA ing sala ning yatu.
Ing lungsud a makapampan king bunduk-bundukan
e ya malyaring misalikut.
E m’ya mu naman sisindyan ing sulu,
at ikabit me king buslung panyukad,
dapot king metung a pitalakaran.
Makanyan man, bustan mung ing sala mu sumlag ya karing tau:
Bang’ting upayang akit da ing mangayap mung dapat,
at paligayan Ya ing Ibpa a ati yu king banwa.”
-- Mateu ? Dangka 5: Sunis 14-16 (Matthew 5:14-16)
“Ing dalumdum lalabas na, at ing tutung sala sislag na.
Yang sasabing ati yu king sala at kasaman ne ing kapatad na,
ati yu pa king dalumdum angga man ngeni.
Ya a lulugud king kapatad na mandatila ya king sala,
at lang kapalyaryan para king pangaragsa para kaya.
Dapot yang kasaman ne ing kapatad na ati yu king dalumdum, at lalakad ya king dulum,
at e na balu nung nu ya papunta, uling ing dalumdum binulag no ring mata na.”
-- Mumunang Aklat nang Wan? Dangka 2: Sunis 8-11 (1 John 2:8-11)
“Italanga mu la ding mata mu at lumawe ka karing banwa:
Ninung miglalang kareng sablang deni?
Ya a magpalwal karing mabatwin a talatanggap tunggal-tunggal
at awsan na la balang metung king lagyu da.
Pauli ning dakila nang upaya at mayupayang sikanan,
metung man karela alang mababating.”
-- Isayas ? Dangka 40: Sunis 26 (Isaiah 40:26)
“Daptan mu ing sablang e bubungit o makitaltalan, bang alang parsala at dalise,
“Anak ning Dyos alang sala king lukut-lukut at baluktut a dai.”
Kanita sumlag kang anting batwin king banwa.”
-- Pilipyanu ? Dangka 2: Sunis 14-15 (Philippians 2:14-15()
“Nu ya karin ing mibait a ari ding Udyus?
Ikit mi ya ing batwin nang tinas at minta kami bang samban Ya.”
-- Mateu ? Dangka 2: Sunis 2 (Matthew 2:2)
***
Kukutitap no naman deng parul ding Kapampangan lakwas na king San Fernando nung nu la megmula kanita pang mamangawang parul deng kabalen tamu. Pabanwang wewe iti. Uling sinikat la, merakal na la naman deng mamangawang parul karing aliwang lungsud -- Angeles at Mabalacat inya sa’t lalu lang mikakapanakitan deng Kapampangan.
Deng parul Kapampangan mibantug na la e mu mabilug a Pilipinas nung e pati na aliwang bangsa nung nu reti miyabe la kareng exhibit karing mapilang bangsa Amerika. Pati deng mengawa syempre mipaparala la karin e mu uling ilang ginawa at diniskarti nung makananu la sumlag miyayaliwang kule at bala terak-terak nung e uling ilang makibalu nung makananu lang gumana deti.
Singkaragul la at singkamakule la deng parul at pati na karing karelang kimut da’t terak. Bala magkwentu na la naman deng balang parul inya sa’t deng manakit parati lang mayayama.
Ing senayang iti menibatan king kasalpantayanang Katoliku da reng kabalen a menibat king kwentu ning tala a sinlag inyang mibait ya king belen ing Ginung Yeswa o Yesu Kristo king lalabangan. Ing tala yang meging tanda a meging paynturu karing atlung ari a minampang miyayaliwang lamak king bayung bait a Talapangabus.
Tanda la ning panyatang ning Pasku. Tanda la king panyatang ning Ginu.
***
Dake Talabaldugan:
1. mipabusangsang (pangdiwa) metung a bage binusangsang, migbusangsang, misalbag, e sasaryan o e binalak. English – got scattered, strewn unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “Mibusangsang ya ing malulut a papaya inya inyang kalabas ding mapilang aldo memagalto la ring suling mamanubu.”
2. mipabusisi (pangdiwa) mebusisi, binusisi e sasaryan o e binalak. English – got nitpicked unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “Kalub na keng tanggapan da reng talasuri mipabusisi la keng darala nang bayung Isku uling sinalingalngal yang bigla.”
3. mipabusni (pangdiwa) mibusni, binusni, biklat, mibuklat e sasaryan o e binalak. English -- got opened, unlatched, unlocked, unbolted unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “E de man buring paluban ing dalo ibat aliwang balen oneng mipabusni ya ing pasbul keng sikan ning lalabul a angin.”
4. mipabut (pangdiwa) miyabut, minabut, miras, mekagyu e sasaryan o e binalak. English – reached a certain place, level or grade; got delivered unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “Mipabut ing panyabyan na ning maindredus karing panyiran na kapamilatan ding magmasbal kaya inya delum na la ba’lang tanda keng pamangawan da.”
5. mipakaba (pangdiwa) kinaba, mekabang e sasaryan o e binalak. English – got very long, extended unintentionally for whatever cause or reason. Alimbawa king pamangamit: “Mipakaba ing pisasbyan da ring mikakapatad uling ing metung karela sinalungat ya king buri dang malyaring e naman makatud.”
***
Sadyang gawi at amanu da reng Kapampangan
Karing sibabale kanita gagawa lang parul deng pamuntuk ning pamilya o ing tata, tatang. Mangwa ya mung kwayan a anyaran na karing siping bale makitanam kwayan nung ila ala lang kwayan king mula da. Deng aliwa mangwa lang kwayan keng taldawa, kakewan o masukal.
Ing tata pamirawsan na ing kwayana ayanyad na at kayas-kayasan na bang maging balangkas ning parul. Pitali-tali ne iti keng pikayasan kwayan o pising gawa keng abaka bang magi yang aske ning parul. Kaybat nita guntingan na ing papil de apon a seli kareng Isik o aliwang kabalen a mamisali kaniti.
Gamit na ing nasing mapekat, ipakat na king balangkas ning parul ing papil a masigla kule at gawa ya namang adwang paiki. O pabito lalam ning parul. Sasanit la reti keng arap ning bale lele ning eran.
Ing gawing pamangawang parul ding kabalen metung na naman karing senayan tamung ditak-ditak na nunge man lubus nang mekalingwan.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.