Daghan sa mga mensahe nga akong nadawat sa paghibalik sa signal human sa pagkuso-kuso sa bagyong Odette sa mga lalawigan sa Sugbo ug Bohol ug sa ubang mga dapit niadtong gabii sa Disyembre 16 mao ang “Bangon Sugbo.” Ingon sa atong mahulagway nga nalukapa ug naumod ang simod sa Sugbo.
Mobangon ug mamapha sa bunbon. Maayo unta kon ingon ana kasayon. Sa nagsingabot na si Odette, gipawong ang kuryente paglikay sa disgrasya nga dunay makuryentihan kon maputol ang mga linya. Nisunod og kapawong ang agas sa tubig sa mga gripo. Way kuryente, way tubig.
Nawagtang sab dayon ang signal sa cellphone. Nawagtang sab ang dialtone sa mga landline sa gipasiatab sa mga telecommunications companies nga fiber optics. Way kuryente, way telepono.
Sa unang adlaw human sa bagyo, ang unang problema sa mga tawo mao ang pagpangita og tubig nga mainom, ikakilis sa bugas ug ikalung-ag. Taas kaayo ang mga linya sa mga tawo nga nagkawos og tubig. Bahalag way kuryente basta naay tubig nga magamit sa panimalay. Gi-postpone lang una ang kaligo bisan pag nanimaho nang kwaknit.
Laing unang giatiman sa mga tawo mao ang pagpalit og sin aron ihulip sa mga atop nga gipanglangkat ug gipalid sa kusog nga hangin. Dunay mga kawani sa siyudad sa Sugbo nga nagsusi sa mga balay nga nangaguba. Nangutana sa kadaot nga nahiaguman sa mga panimalay ug nangutana kon nakuhaan bag hulagway ang guba. Kinsay molitrato samtang nag-ayo sa atop nga nawalis?
Sa liwas sa bagyo nagpasad sa kadalanan ang mga nabali nga sanga sa kahoy, mga tipaka sa kabalayan nga naigo sa bagyo ug mga sagbot. Sa matag Sinulog, molihok gilayon ang street cleaners inig kahuman sa grand parade aron paghipos sa basura. Pagkasunod adlaw morag way Sinulog kay di ka na makakita og basura. Apan liwas sa bagyong Odette, hangtod karon daghan gihapong mga pundok sa debris nga makita sa daplin sa dalan. Ambot kon unsay nahitabo sa kagamhanan sa dakbayan sa Sugbo.
Ning atong pagsuwat inanay nang nibalik sa pag-agas ang tubig sa mga gripo ug nibalik na sab ang kuryente sa ubang mga lugar. Taud-taod pa una mahibalik ang kuryente sa ubang mga lugar nga nahiagom sa grabeng kadaot sa mga linya ug poste. Inanay na sab nga mibalik ang signal sa cellphone.
Kon makabangon na ang Sugbo, kinahanglan nga mobarog kita nga mas lig-on kay sa atong pagkalukapa. Taud-taod pa tingali ang pagbangon kay sa Cebu City lang, mokabat sa P1.7 bilyones ang danyos sa kabalayan apan ang budget sa siyudad alang sa recovery P1 ka bilyon ra. Sanglit importante ang tubig, kinahanglan nga mangandam og generators ang mga water pumping stations. Panagsa ra hinuon ta maigo og kusog nga bagyo.