Di mominos 105 ka mga tawo ang natala nga nangamatay tungod sa coronavirus disease (Covid-19) sa mga pampubliko ug pribadong tambalanan sa Isla sa Sugbo sa unang 22 ka adlaw sa Enero ning tuiga.
Kini ang gibutyag ni DOH 7 Chief Pathologist Dr. Mary Jean Loreche atol sa iyang briefing sa Visayas Vaccinations Operations Center (VVOC) sa Lunes, Enero 24.
Sa maong ihap, si Loreche niingon nga 66 niini ang natala sa walo ka mga tambalanan sa Department of Health (DOH-run) samtang 39 pa ang natala gikan sa mga pribadong tambalanan sa Sugbo gikan sa Enero 1 hangtod Enero 22.
Sa mga ospital nga gipadagan sa DOH, si Loreche miingon nga 56 o 85 porsyento sa nangamatay wala pa nabakunahan, walo ang hingpit nga nabakunahan, ug duha ang partially nga nabakunahan batok sa Covid-19.
Sa laing bahin, gikan sa 39 nga nangamatay sa mga pribadong tambalanan, 27 o 69 porsyento ang wala nabakunahan samtang 12 pa ang hingpit nga nabakunahan.
Dugang pa ni Loreche nga 21 sa gikataho nga nangamatay sa mao nga mga panahon mga residente sa Cebu City, upat sa Mandaue City, 15 sa Cebu Province, ug usa sa Lapu-Lapu City.
Matod niya nga ang gikataho nga pagkamatay gibase sa mga detalye nga gihatag sa mga pasyente sa pag-admit.
Kon hisgutan ang case fatality rate sa buwan sa Enero, si Loreche niingon nga ang Cebu City anaa sa 0.31 percent; Mandaue City sa 0.24 porsyento; Lapu-Lapu City sa 0.07 porsyento; ug Cebu Province nga maoy labing taas nga 0.39 porsiyento.
Apan si Loreche niingon nga dili pa kini ang aktuwal nga ihap sa mga nangamatay, sanglit aduna pay nangamatay nga wala pa masumiter o i-report gikan sa mga tambalanan.
“Paano naman yung namatay sa bahay-bahay na hindi nagkaroon ng opportunity na madala sa hospital. So hindi pa sila kasali dito. So hindi natin pwedeng maliitin itong numbers na yan,” matod niya.
WAY BAKUNA
Namatikdan ni Loreche nga paspas nga nisaka ang ihap sa mga nangamatay base sa ilang monitoring gikan sa Agusto 2021, diin kadaghanan wala nabakunahan.
Sa 426 nga nangamatay sa Agusto sa mga pribadong tambalanan sa Sugbo lamang, 353 o 83 porsiyento niini wala mabakunahan; 165 o 74 porsiyento sa 223 ka nangamatay niadtong Septiyembre; 50 o 75 porsyento sa 66 nga nangamatay sa Oktubre; 34 o 83 porsyento sa 41 nga nangamatay kaniadtong Nobiyembre, ug 10 o 56 porsyento sa 18 nga namatay kaniadtong Disyembre 2021.
Gawas niini, namatikdan usab ni Loreche nga sa 495 ka na-admit nga mga pasyente sukad niadtong Enero 22 sa mga pribadong tambalanan, ang Probinsiya sa Sugbo maoy adunay labing taas nga 334 o 67 porsiyento; Cebu City nga adunay 104 o 21 porsyento; Lapu-Lapu City nga adunay 13 ka mga pasyente; Dakbayan sa Mandaue nga adunay 43 ka mga pasyente, ug usa niini giila nga uban pa.
Nunot sa napakyas nga negosasyon tali sa Bayanihan Cebu Inc. ug sa Archdiocese of Cebu bahin sa paggamit sa isolation facility sa IC3, si Loreche misubli nga walay eksperto nga moingon nga dili kinahanglan nga mangandam alang sa Omicron variant sa Covid-19 tungod sa paghunahuna nga kini nagdala lamang og mild nga mga simtomas.
Gipatin-aw sa pangu nga pathologist nga ang bag-ong variant mas dali nga mabalhin kaysa variant sa Delta, nitataw nga ang mga tawo nanginahanglan og mga higdaanan sa ospital, pasilidad sa quarantine, ug mga higdaanan sa isolation.
Matod pa ni Loreche nga kadaghanan sa temporary treatment and monitoring facilities (TTMFs), lakip na ang mga ospital, nangaguba ug giayo tungod sa pagkusokuso sa Bagyong Odette niadtong Disyembre 16, 2021. /
Dugang pa niya nga ang ratio sa pagbakuna sa Sugbo wala pa makaabot sa target nga 60 ngadto sa 80 porsyento nga hingpit nga nabakunahan sa mga indibidwal sa kinatibuk-ang populasyon.
“Hindi natin kayang ma i-provide yan og sila po ay magpumila diyan sa ating emergency rooms at sila po ay hindi maagapan lalong-lalo na yung mga unvaccinated at mga comorbidities, then, it will up our death rate,” matod ni Loreche.
Niini, gisubli ni Loreche ang iyang panawagan sa publiko nga dili mokompyansa sa paghunahuna nga kini ang katapusan sa pandemya.
Giawhag niya ang publiko nga magpabakuna, ug nidugang nga ang kahimtang karon delikado alang sa huyang nga populasyon.