“BURI ding tau ing marandam at luguran. Ing paralan ning pamananggap at pamanangkilik mipapakde karela bang maging pekamayap king agyu da.” -- Bobby Genovese
“Ing pamalsinta pamikaluguran a milablab. Mataimik iting pamisanak, tiwala king balang metung, pamidake at pamamatawad. Katapatan iti karing mayap o marok a panaun. E ya migaganap kulang king kapantasan at at mamye yang palabis para king keynan ning tau.” -- Ann Landers
“Ing pamikaluguran ya pin ing pamipantas ning pamalsinta at lakwas yang mayap kesa king pakamal. Lugud iting medalise, miyangat, petunayan ning karanasan at pamikasundu ring isip.” -- Samuel Richardson
"Mekad masulit iti uling ing pamalsinta e ya kabud metung dapot dakal a bage. Ating sinta para karing anak, kasangga, pengari, kakaluguran o agyang king Dyos miyayaliwa la ngan at baling metung kareti atin lang dakal a kauryan.” -- M. Prefontaine
“Karing pekamayap a paralan king pamanyambut kakaluguran ya pin ing pamagkalub lugud at pamanagkilik lakwas na karing panaun a ing aliwa kaylangan na iti.” -- Anna Everitt, How to Make Friends Anywhere
“King kasagsagan ning sigwa, parati kung mapali. Patse magugulwan ku, at tatakut king wakas, Asna kasampat abalu, a ating dane malyari kung puntalan, Malyari kung munta, king sinta ning kakaluguran.” -- Jim Thistle
***
Manibatan ing sasal king mura pamung pamiyabe o king bayung pamisamak ding adwang taung mipalsinta. Gagad la karing sablang bage a bayu dang araranasan king balang metung. Pakibalwan da ing sablang makasuglung agyang makananu mu king pakamalan. Nanung buri nang kule, nanung buri nang dalit o tigtigan; ninu ing pekaburi nang diling artista o manigtigan; nanung buri nang pamangan; nanung buri nang imalan; nanung buri nang sese at nanu-nanu pang bage dikil king metung at metung.
Gagad lang mikit pena-penandit. Balang penandit masasal la. Gagad la king baling pamikit da nu man kalambat, nu man kasaguli. Bala e la makapangisnawa nung ing metung e ne asisilip ing sinta na agyang ding mangalati at mangakabang taliri namu o mapundat a mata. Alang bage e maulaga tungkul king pakamalan at pati na ding e na buri pakibalwna la naman bang ingatan a e la magdalang sukal lub kaya.
Ninung dinalan karing banwa ning kayanakan a e mekadanas keng makanyan?
Makanyan man, kalabas ding dakal a banwa ning pamikilala at pamiyabe ding mikaluguran o agyang ding mipalsinta at pati na ring ,miyasawa na─lilipas mu naman ing sasal ning balang metung o mekad migit ing pamaglipas na sasal ning metung kesa king metung at iti agpang king dagul, bayat o lalam ning pakamal ning metung king aliwa.
Mababating na kapamilatan ning pamangupas ning sasal ing kasdan o kapagmulalan king balang metung. Ala nang makapampan, ala nang makasalikut at ala nang malyaring ilingad king metung at metung. Ngara pin king Englsih, “Familiarity breeds contempt.”
Ala nang mitatagan a gagad o nung atin pa king metung, king aliwa palak namu o mekad ala nang unabis. Likas mu ita king pamiyabe ding tau keti king makalabwad a yatu. Lilipas ngan ing sabla. Alang lalambat king kekaban ning bye. E tutu keti king yatung iti ing alang-angga.
Ngara pin keng social media, “Alang forever!”
Pamu e ya pa yari, abe.
Makanyan man, ating pasubali. Ating tapat a taung king pamakiyutus lakwas tapat at ing sasal na king pamakipagkaluguran e mababawas alus uling makatud at dalise ing kayang pamakiyabe, o pati na kayang pamalsinta─lugud ngamu na. E kukupas ing pakamal na karing kayang pakamalan o karing kakaluguran man. Wa, karing pakamalan, kasi, ing lugud na pang laganas. Dalise at laganas na lang kaluguran ding sabla.
Alang makapante king sasal na king pamipakamal king baling metung a lelangan. Balu mu nung ninu ita, abe?
***
Dake Talabaldugan:
mikupkupan (pangdiwa) mipangupkup, mipaglingap o pepakit lingap o malasakit adwa o migit pang tau. English – nursed, took care of or adopted each other. Alimbawa king pamangamit: “I Dan at Abling mikupkupan la anting tune mikapatad inyang panaun ning kasakitan at dakal lang taung mengapamulala king ikit da karela.”
mikurakul (pangdiwa) mekakurakul, mipakurakul, mekakuratsi o mipakuratsing masikan uli ning pangabigla o binang saya. English -- wiggled like a worm getting hurt or someone being tickled or got a big deal surprised. Alimbawa king pamangamit: “Mikurakul ya wala agyang a dakal a manakit i Bisen uli ning e na asaan a dating yang bigla i Dulor alang kapabalwan.”
mikural (pangdiwa) mikulung king kural ding kaladwan o animal. English -- got into a pen, pig or other animal’s pen. Alimbawa king pamangamit: “Mikural ya ing sese nang asu ning baintau inyang alakwan neng libut-libut king kabalenan.”
mikurang (pangdiwa) midatuk king kurang. English – got contained in an earthen cooking pot. Alimbawa king pamangamit: “Mikurakul ya wala agyang a dakal a manakit i Bisen uli ning e na asaan a dating yang bigla i Dulor alang kapabalwan.”
***
Mikasing-kabaldugang amanu tamu
Deni ring mepiling amanung miyawig-awig o mikasing-kabaldugan king aldo iti:
Sulip – e na maralas magagamit a amanung managbaldugan lala o baba.
Lalam – madalas magagamit a amanung mangabaldugan salungat king babo.
Tukuran – ing pirugpan manibat king babo.
Baba – maralas gagamitan ding kayanakan a Kapampangan agya mang Tagalug ya naman iti o lakwas ya pang Tagalug kesa king Kapampangan.
PANAGKAT: Nung atin pung mekalingwan, melakto, kulang o mali karing amanung megamit, pakisulatanan o pakitext o call ing Kapisik. Pisopan-sopan tamu ing belwan.
Dakal pung salamat.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.