Garcia: Likas a Kailigan ding Mabibye Lelangan at ding Tau (Natural Propensities of the Living Entities and Humans)

“ING kakataskatasang pagkayabalan

para karing sablang katawan pin ing nung nu ring tau

dasan da ing makatagulaling a kasuywan king makapasubaling Ginu.

Ing makatagulaling a kasuywang ita dapat alang aliwang pake

at alang patad bang lubus apakasna ing sarili.”

~ Maligayang Talatuki / Dalit 1; Sunis 1

(Srimad-Bhagavatam/Canto-1/SB 1.1)

“Parating makayagum karing pamandaptan ning makatagulaling a kasuywan,

ding talasuyu daramdaman da ing dusuldit Makibalu king sabla,

ing Dakilang Kaladwa lub ning pusu ding balang talasuyu,

gagawan nang parating-midaragdag kasagiwan ing sabla.

Iti makikilala anting kabilyang ding gukabilyanng iti, ninu man e magugulwan.

E ya mu naman magmalun o maging e sukat asna katula.

Iti pauli ning kabilyang alang nanu mang kaligaligan.”

~Maligayang Talatuki / Dalit 4: Dangka 30: Sunis 20

(Srimad-Bhagavatam/Canto-4.30.20)

“Karelang parating susuyu at sasamba Kanaku king pamalsinta, pagkalub Ku karela

ing pamisanak nung makananu lang miras Kanaku.”

~Dalit ning Kakataskatasang Panginwan, Dangka 10, Sunis 10

(The Song of God)

***

Deng sablang lelangan, tau man o kaladwan (animals) atin lang apat a likas a gawing kailigan (propensities) magmula king pangasapwak da angga na king pamaglako da keti king labwad. Kareti alang pasubali magmula king pekamababang uri ding lelangan angga na karing diwata o “demigods”. Mamangan la ngan (eating), matudtud la ngan (sleeping), makipangatawan la ngan (mating) at manglwalu la ngan(defending).

Deng ngan kaladwan o animals ala lang patugut mantun apangan magmula king munag a mimulagat la angga na king sisilim a matudtud na la. Karas ning dalumdum ning bengi, matudtud na la; mantun lang aliwang kauri da bang akasiping da o apakipangatawanngnan da at nung atin lang akit a panganib a dating a makyalam o mamandi king pibandyan o sakup da, ipanglwalu da iti agyang miras king pate o patayan.

Nanu ing pamiyaliwa da reng tau karela? Deng kaladwan mamangan la, mamangan tamu naman; deng kaladwan matudtud la, matudtud tamu naman; deng kaladwan makipangatawan la, makipangatawan tamu naman; deng kaladwan manglwalu la, manglwalu tamu naman. Mekad pin daig ta la pa ring aliwang kaladwan, agyang itamu lakwas tang matas a kaladwan kesa karela.

Agyang pang itamu alulutu o apapalutu ta pa ing pamangan tamu o mamangan tamu kareng mangamal a pipanganan at ila mamangan la nung nanu mu ing atagmwan da; agyang itamu matudtud tamu keng malambut at marimlang tudturan (maka-aircon) at ila matudtud la agyang keng mung gabun, dikut o pakatuklu la keng sanga ding tanaman o makagato la king lalam danum; agyang itamu makipangatawan tamu king apili tamung maging asawa o agyang beyaran tamu bang akasiping at ila agyang ninu mung akatagmu da sipingnan da; agyang itamu asno pangasanting ding gamit pakilaban tamu (tabak, baril, tangki, panglaban a eroplanu o warplanes, nuclear bombs, at ila den mung balungus at pangil, tuktuk, kuku at iki da ing panglwalu da−nanu ing maragul a pamiyaliwa tamu karela?

Aliwa tamu at makalamang tamu kareng animals uli ning kebyasnan tamu. Matas ta uri utak, pamisip at katenakan. Uyta mu pin, nung gamitan tamu iti bang mung lakwas dakal at lakwas masanting at lakwas manyaman tamu bye karela, maragul ta’kamalyan kanita. Ta la adaig deng kaladwan kareng likas a kailigan o propensities uling masambut tamu nung singkasikan mangan kareng babi o asu; masambut tamu nung makisingkanyaman tudtud kareng susu, asan o tanaman, masambut ta karing matsing, asu o pati-pati keng singkarakal pamakipangatawan at masambut ta’karing ubingan, leon o tigri keng pamanglwalu karing sarili tamu.

Ing pamiyaliwa tamu karing aliwang lelangan ya pin ing itamu malyari ta’ng ikutang nung nanung sangkan o ba’t mibait tamu at o’t ati ta keti king yatung ini. Agyu tamung ikutang ing katutwan at abalu nung makananu ta’yang akilala ing Dyos. Itamu mung tau deng malyaring misip, mangutang at gunyat para king pamaglugud at pamanyuyu king Apung Ginu─bage a e da agyung gawan ding aliwang lelangan.

Likas karing mababa pangabait a lelangan ing kelambelwan at pamangalingwan king Apung Ginu. Likas kekatamu ing matas a belwan. Ila e da agyung mangutang. Likas kekatamu ing upayang abalu tamu ing lubus a katutwan at ing Kakataskatasang Ibpa tamu ngan.

***

Dake Talabaldugan:

mikurap (pangdiwa) mekakurap ing sadyang makatulala mu at makamulagat alang patugut; mipaynawa. English – was able to blink. Alimbawa king pamangamit: “Mikurap ya mu rin ing anak a mesakit at malambat makamulagat dapot malambat nang e kukurap.”

mikurolan (pangdiwa) Kepampanganang amanaung dayu: mikulayan, midampulan, mirinang dampul o kule. English – got a color or colors, painted, tinted. Alimbawa king pamangamit: “Sinamut nang Kuring ing malan a maputi karing dikolor inya mikurolan pati na e dapat.”

mikurosan (pangdiwa) mikurusan, midinang tanda ning kurus, misalapungan, mituran o misumpungan kinmg gilid o talandiking. English – got crossed or crossed out; someone who was given the sign of the cross by others. Alimbawa king pamangamit: “Daig na pa ing mikurosan dila ning paring manaral inyang sabyan nang ing manyambut a tutuking pekapun ning bangsa babai ya.”

***

MIKASING-KABALDUGANG AMANU TAMU

Deni ring mepiling amanung miyawig-awig o mikasing-kabaldugan king aldo iti:

Imalan – telang sinulsi o tei bang asulud atapanakap dang katawan deng tau.

Piblasan – gagamitang imalan a pipibalasan ding tau o aliwa pang malyaring miblas o piblasan pati na ding kaladwan, o aliwang bage anti karing manika o manikin, o gayak ning bale o gusali.

Susulud – imalan a gagamitan dang piblasan ding taung pipili o pemili da ring aliwa para karela.

Baru – madalas gaganmitang amanu king piblasan kanita, malyaring panglalaki o pambabai.

PANAGKAT: Nung atin pung mekalingwan, melakto, kulang o mali karing amanung megamit, pakisulatanan o pakitext o call ing Kapisik. Pisopan-sopan tamu ing belwan.

Dakal pung salamat.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph