Garcia: Dangalan at Kamarinayan (Honor and Dishonor)

“Para kaninumang alabanan na ne ing isip, disnan na ne ing Punkaladwa,

uling disnan na na ing kataimikan. Para king taung antita ing tula at lungkut,

pali at dimla, dangalan at kamarinayan lupa-lupa la mu.”

~ Dalit ning Kakataskatasang Ginu | Dangka 6: Sunis 7

(The Song of God | 6:7)

“Ninu mang patas karing kakaluguran at kasalang, yang pante talakad king dangalan

at kamarinayan, pali at dimla, ligaya at lungkut, kasikatan at kalausan,

yang parating ligtas king kasalatan, parating taimik at makagyu king nanu man,

yang alang masabal king nanu mang tuknangan, yang makatuntun

king belwan at makasuglung king makatagulaling a kasuywan, bina yang mal Kanaku.”

~Dalit ning Kakataskatasang Ginu | Dangka 12: Sunis 18-19

(The Song of God | 12: 18-19)

“Ing bye ding memalipi, ding pengari parati lang malingasngas dikil king pibale-bale,

anak at dangalan. Dapot ala kung pakyalam karing bage deti.

E ku migaganaka nanu man dikil king nanu mang palipi,

at e ku migaganaka dikil king dangalan o kelangdangalan.

Pagkatulan ku mu ing bye ning kaladwa, at atatagmwan ku ing lugud

king tatalakarang pangdiwa. Inya pin, libut-libut kung mengari king bingut.”

~ Maligayang Talasuyu ning Ginu | Dalit 11: Dangka 9: Sunis 3

(Bhagavata Purana 11.9.3)

***

Metung ya, nung e man pekamaulagang-dili, karing paulagan na king bye ning tau ing dangalan. Manibat pa king pangabait na, king pamandagul na katawan, pamagaral na, pamanintunan na, pamagkyasawa na, panga-pengari o pangadinan nang supling, pamanagumpe na angga na king pamaglako na keti king yatu.

Kabait na pa, misusuglung ne king danaglan ning paliping kabibilangan na. King pamandagul na, pamagaral na, pamanintunan naparati nang pakikwanan a makilala ya anting marangal pauli ning tagumpe tinggap na o galal a mipagkalub kaya king keyang pipagaralan, pipanintunan na, at karing ligligan a pekyabayan na. Mayayakit ing ketasan o kebaban na lawe king sarili na o king maling sarili na o king keyang“false ego”.

Nung makipaglolo ya o mika-kapalsinta ya, mamili ya karetang masanting o malagu a malyari nang makaragdag king keyang dangalan. Mekad nung mabandi ya pa, mibantug ya pa, o marangal ya pa mu naman lakwas neng paulagan ning ninu man ing maging tau o asawa na.

Antita mu naman king pamanintunan. Nung masanting ya kapanintunan, matas a panakitan, katungkulan at sikat ya ing pipanintunan o company nung nu ya makipanintunan panibayung dagdag na naman ita keng keyang dangalan.

Kabud mikayanak la ning asawa na, nung mangalagu la, byasa la at malyari lang maging sikat pauli ning kegiwan da, dagdag na naman ita king dangalan da. Malyari da lang aypagmaragul ding pengari ing atin lang kapuri-puring supling. Nung misalapi lang asna karakal at mikamarakal la pibandyan a mangamal−bale, saken at mangamal a kasangkapan at gamit−lakwas la pang miragdag a dangalan o aypagmaragul.

Kamatutwanan king pangasakit da reng tau angga na king pangamate daburi da mayayakit la anting marangal. Masanting at mal a pipanulwan o hospital, masanting at mal a kutkutan, agyang e da na balu, panibatan na naman ning dangalan para karing tau keti king labwad.

Deng bage deting mamye dangalan milarawan la namang magdalang tula at ligaya king tau at ing sumangid niti ya pin ing kelangdangalan o kamarinayan. Nung atin man, malagad lang tutu deng e mitatablan karing bunga ning lungkut at ligaya, pali at dimla, o dangalan at kamarinayan. Ila mu ring asasaul de at ayayampat ing isip, at bang agawa iti sukat tamung salilung karing alino ding tukal nang bitis ning Ginu.

Bang agyu tamung gawan ita, sukat tamung magsantung karing yumu da ring Nwan a Lagyu ning Ginu−nanu la man ing lagyu ning Dyos ding balu mu−kapamilatan ning parating pamanungge, panigale o pamagdalit Kareti. Ala nang aliwa pang paralan nung aliwa mu ita.

***

Dake Talabaldugan:

mikuskus (pangdiwa) biglang kuskus, sasaryan man o ali. English – rubbed upon someone or something, intentionally or not. Alimbawa king pamangamit: “E na balung Endang mikuskus keng mata na ing sabo kalamunding inya uyta menguratsi yak eng kaplas anggang e na aluglug keng palangganang kisnang danum.”

mikuskusan (pangdiwa) minuna nang mekuskus. English – have been rubbed with something already. Alimbawa king pamangamit: “Mikuskusan yang mamali-maling larung latik lalam tundun at galudgud ing bingut bayu ya medilu inya agyang marimla e ya melagnat.”

mikusut (pangdiwa) kisut o kinusut, pengusut, (maralas a gamit king imalan a pipipyan). English – was able to rub or squeeze something, intentionally or not. Alimbawa king pamangamit: “Tiru nang dara ku a ing lakwas malinis ing kayang pipipyan nung mikusut dakal a ulit at miluglug masalese bayu isable o isapad.”

***

MIKASING-KABALDUGANG AMANU TAMU

Ding makatuki ila ring mepiling amanung miyawig-awig o mikasing-kabaldugan king aldo iti:

1. Kisna – kasna mu naman; misagad na ing laman ning datukanan o lulanan.

2. Katmu – ya naman kabaldugan ila ning kisna o kasna.

3. Mitmu o mipnu – ya naman kabaldugan ila ning kasna, kisan o katmu subali mu keng lakwas maralas yang magagamit ing amanung ini keng panamdam o e mayayakit a bage.

4. Sapak – ala nang pidatukanan keng nanu mang lululan. Misagad na kegiwan magdatuk.

5. Lapo-lapo – lalapo mu naman. Labis-labis ing laman ning datukanan inya miyuyugse na o tutulu na nung danum o mabasa ing makaratuk.

PANAGKAT: Nung atin pung mekalingwan, melakto, kulang o mali karing amanung megamit, pakisulatanan o pakitext o call ing Kapisik. Pisopan-sopan tamu ing belwan.

Dakal pung salamat.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph