SUMLAG na ka munag at kekang gisingan
ing matamle labwad kekang payndispwan;
Ban’king keyang abak kumasna yang diwa,
at king kapagalan e na'kwang sumawa.
Salu pabakalan sigla ning tetagan,
nanu mang sigalut ba'nang akalingwan
king balang penandit sana mitumbasan;
Ing tulu ning pawas mibawi't misuklyan.
Indat gasgas tuklwan painturwan ning aslag,
dimla ning dalundum salisyan mu munag!
-- Miguel Serrano, “Dispu Aslag”
Ka-26 ning Oktubri, 2002
Aspi king lumang bulaung
bunga ning kimut king gasgas
ning kelambatan;
E sirya, dapot pignasan.
Kakalampag la pa ring lakbang
ding talampakan a memyalungan
ketang marayung milabas.
Alang dapat a e pignasan
bista’t mapalyari - e belakan.
Kukulaput ing agi ning anting babagwang
- pamangaynipan,
karing marimlang asyas ning penandit.
Wangis da - bakal king kauran o king tawling bulan.
Pengisnawan nang malalam ning abagat –
at tinabi ning ginupung kaleldo.
Dungus ning dalundum,
ikwa nang mengaplas layun ginalukguk.
Mata ning mamatukbang aldo − mangaslak at tutulari.
Siklaud ka karing gamat ding minunang misapwak.
E ing ketwan o belwan o upaya’t pibandyan;
Ablas mu iti king depatan king minunang panaun.
Dundungan la’t talukyan
ding gulis mu king palad mung wanan.
-- Miguel Serrano, Kablas ning Palad,
Ka-7 ning Pebreru, 2003
***
Dakal a bage maulaga king bye mu. Pamagaral. Belwan. Kapanintunan. Salapi. Pibale-bale. Pamilya. Kapalsinta. Asawa. Pengari. Kapatad. Balen. Kalayan. Ding pakamalan. Ding peka-paulagan. Mekad e antita pamidalan dalan.
Ding pasya mu agpang ya king nung sanu ring pekamaulagang bage para keka. Sanu ing pekamaulagang bage o lelangan para keka? Lunto’t lunto ita karing gawan mung pasya. Karin mayakit nung nanu o ninu ing pakamalan mu.
Atin kung kakaluguran a tinipan a atin keng gawang pamagsane king aldo ning Sabadu at masalese na ing pikasundwan mi nung nanu at makananu ing gawan king aldo ita. Bayu ke mikawani meplantsa na ing pisabi mi at anting matibe tipan ita para kanaku. King malagwang salita-salitang lalaki ing pisabi mi at para kanaku at penwalan kung matikdi a ita malaus.
Kadatang ing aldo bayu ing pisabing aldo─migpayabut yang pasabi a e malaus ing pisabi ming makatakda king tutuking aldo uling atin yang gewa para king pengari na. Tikyan ne ing pengari na at sinopan ne king metung a bage nabangnan na niti at nabangnan da anting pamilya. E makasdan ita at asasanak ku naman ing meging pasya na at sangkan o’t ita ing pinili na.
Lakwas maulaga ita para kaya. Ing pisabi mi mekad maulaga mu naman para kaya dapot lakwas maulaga para kaya ing sopan ne ing pengari na king lakad na. Uyta mu pin, akalingwan na nung melaus ing pisabi mi at magtagumpe ya mu naman ing pirikilan ning gawan mi─numabang aliwa mu ing pirikilan mi nung e pati pamilya na at ding sablang pamilya king bangsang ini, uling pambangsang kayapan ing maging bunga niti.
Inya pin mipaltutu na naman a nung nanu ing pasya tamu milalarawan nung sanu ing paulagan tamu at nung nanu ing paulagan tamu milalarawang malino nung nanu ing pangatau tamu.
***
Dake Talabaldugan:
milaku (pangdiwa) mipisali keng kilwal o karing dakal a tau o pibale-bale. English – sold, got sold by peddling to many buyers in many places. Alimbawa king pamangamit: “E na balung Soping a milaku mung saguli ing linutu nang sampelut ning kayang ima agyang mura mu ing punan da.”
milakwan (pangdiwa) ating likwan, miglakwan, mitagan; menabilin. English – someone left something for another. Alimbawa king pamangamit: “E ne buring dumanup kanu ing anak nang Maring inya milakwan yang dakal a pamangan a malyari nang bakalan Ompong keng pamamunta na king Menila.”
milala (pangdiwa) meyari na panglala. English – got woven already. Alimbawa king pamangamit: “Milala na ing ikwa dang sinulad kareng lumang imalan at gagamitan da ngening lakal kareng kuran da.”
milalaban (pangdiwa) misasalang, mipapate, misasalungat. English – opposing, fighting, battling, countering or at war with one another. Alimbawa king pamangamit: “Sadya asno kayap a pamiyabe dapot manibat inyang kinampi ya karing gagawang kamulangan, milalaban na la ngeni ring sadyang mikaluguran.”
milalabas (pangdiwa) makalabas, midadalan, midaralan; mipapasno. English – able to pass, go through the destination, route, road or path; able to get by. Alimbawa king pamangamit:
1. “Milalabas na la keng bayung gawang tete ngeni reng sablang saken malati man o maragul.”
2. “Agyang makananu mu milalabas na ke man pamamangan at pigagastusan agyang masakit ing kabyayan king kasalungsungan.
***
Mikasing-kabaldugang amanu tamu
Ding makatuki ila ring mepiling amanung miyawig-awig o mikasing-kabaldugan king aldo iti:
1. Siglulu – singkabilis o pabilisan mayari, mekad pulanditan, gisanan, mapalyaring tau o kaladwan (animals), alimbawa kabayu, damulag, asu, dagis o dakal a aliwa pa, o tau at bage (things) alimbawa, bisikleta, bangka, guryun, at dakal a aliwa pa.
2. Singkabilis – anti king siglulu mu naman.
3. Tagalan – mipaglagpus pulandit, bitis mu ing gamit.
4. Pulanditan – mipamulandit a malyaring e naman siglulu o ligligan dapot maulaga pa mu rin ing bilis.
5. Ligligan Pulayan – siglulu, singkabilis, tagalan o pulanditan a ating kapalit a galal a salapi, parangal o miyayaliwang balitang ning dangalan.
PANAGKAT: Nung atin pung mekalingwan, melakto, kulang o mali karing amanung megamit, pakisulatanan o pakitext o call ing Kapisik. Pisopan-sopan tamu ing belwan.
Dakal pung salamat.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.