Atong hisgutan karon kining pinaka bag-ong sakit nga Monkeypox nga igsuon sa smallpox.
Matod sa akong paboritong doctor nga si Dr. Willie Ong, usa ka internist ug cardiologist, kini nga virus di pa angay ika-alarma ug panic kay di ma ni siya parehas sa Covid nga daling mokatap unya wa say lockdown nga mahitabo maong di angay mag-panic. Tungod kay bag-o pa ma ni nga sakit, gibantayan ug gitutukan pa kini sa awtoridad.
Unsaon man kini pagtakod?
Kini nga virus motakod gikan sa hayop ngadto sa laing hayop, mahimo sab sa hayop ngadto sa tawo pinaagi sa pagpaak, pagkasamad o pagkaon sa kontaminado nga karne ini. Pwede sab motakod sa tawo ngadto sa laing tawo pinaagi sa duol ug dugay nga pagkukabildo (pinaagi sa pinisik sa laway), mahimo sab sa pakighilawas sa partner nga duna ini sa iyang kinatawo.
Unsa may mga simtomas ini?
Sama sa ubang viral infection, kining sakita puparehas ra og simtomas sama sa hilanat, sakit sa ulo, pulmunya, suka-suka, kalibanga, ug pagpangapoy sa lawas. Ang kalainan ini mao ang paghubag sa mga lymp nodes ug pagpanggawas sa dagko ug nagtubig nga burotburot nga mas dagko pa sa chicken pox nga kasagarang magsugod sa nawong.
Modagan og 1 ngadto sa 2 ka semana ang pagtakod ini una mogawas ang mga simtomas apil ang pagturok sa mga nagtubig nga burotburot. Kasagaran manggawas kini sa nawong, mga 95% unya 30% sa kinatawo maong may puruhan nga motakod kon makighilawas sa natakdan ini.
Aron makalikay ini, labi na sa atong mga kababayan nga nanrabaho sa gawas, angay magpalayo sa mga ihalas nga mananap unya seguraduhon nga naluto pag-ayo ang pagkaon aron mamatay ang kagaw labi na sa mga karne. Palayo sa una niadtong pasyente nga nagburotburot, nagtubigtubig ug nagsamadsamad ang nawong.
Tungod kay wa pa may bakuna o drug treatment para ini, support treatment lang usa ang himuon human magpakonsulta sa doctor. Kon hilantan, pa imnon og paracetamol, kon magkalibanga- Imodium o kon polmunya hatagan og tukmang antibiotics.