BISAN kon mora'g nimingaw ang giyera karon sa Russia ug Ukraine, nabatian gihapon nato ang epekto niini.
Sa nilabay'ng mga semana atong nasaksihan ang pagmahal sa presyo sa lana. Nagsunod-sunod ang pagsaka sa lana gikan sa P54 ang litro, karon hapit na moabot og P80.
Kahibalo kita nga nahimong barometro ang presyo sa lana sa halos tanang butang sa atong kinabuhi. Gikan sa presyo sa pamasahe hangtud sa batakang pagkaon, ang atong gigamit nag-agad sa presyo sa lana.
Mao usab kini ang nagkadlit sa kausaban sa daghang butang sama sa suholan sa mga trabahante ug bayad sa serbisyo sa mga propesyonal. Seguradong dili madugay anaa na say petisyon sa umento sa suholan sa trabahante ug pamasahe sa bus ug jeep nga may dala pang welga.
Nasaksihan na nato kining eksena sa nanglabay'ng panahon. Apan ang pangutana, magpadayon bang motaas ang presyo sa lana? Base sa panghunahuna sa mga eksperto, segurado nga magpadayon ang pagtaas niini tungod sa "trade embargo" o ang pagdili sa pagpalit sa lana ug ubang produkto nga gikan sa Russia nga gipahamtang sa US ug sa North Atlantic Treaty Organization (Nato).
Ang mga opisyal sa European Union nagsugyot sa ilang mga sakop nga nasud nga did-an nga mosulod ang produkto sa ilang lugar.
Gani may komersiyal nga eroplano nga gikan sa Russia wala patugpaha sa India ug sa pipila ka nasud nga nisunod sa "sanction." Gusto nilang palukapahon ang ekonomiya sa Russia. Ang problema lang kay daghang mga nasud sa Europe nga nagsalig sa lana ug ubang pagkaon gikan sa Russia.
Sa dili madugay magkagubot ang mga nasud kay mahal o wala na silay pangtubil sa ilang sakyanan ug sa mga makina sa enerhiya. Usa na niini ang United Kingdom kung diin halos 80% sa ilang gigamit nga lana kay gikan sa Russia. Naghinayhinay na sab og kahurot ang pagkaon didtong dapita ug gikabak-an ang rayot pagrasyon sa pagkaon.
Siyempre naapektohan sab ang Russia tungod kay nalibog sila karon kung asa ibaligya ang ilang lana kay nibalibad na man ang daghang nasud nga nitamod sa sanction nga gipahamtang batok kanila.
Ang ubang oil tanker niabot na sa Pilipinas apan di pa kini klaro nga makasulod kay anaa pa kita sa "transition period" sa bag-ong administrasyon. Kung dawaton kini sa sunod nga administrasyong Marcos-Duterte, seguradong masuko ang US sa Pilipinas.
Kung dili pud kini dawaton, seguradong moabot og sobra P100 ang litro sa lana sa Pilipinas. Busa sori na lang sa may daghan og sakyanan kay hayan mapadaplin kini.
Wala kitay kaseguradohan nga makaangkat og daghan ug barato nga lana gikan sa Saudi Arabia, Malaysia ug Indonesia sa madaling panahon.
Busa nibalik na usab kining dakong pangutana kung nganong wala gihapon nato masugdi ang pagkalot og kaugalingon suplay sa lana sa nasud nga kahibalo na man kaha kita kung asa kining mga lugara? Matud pa buhong sa lana ang Liguasan Marsh, West Philippine Sea, Celebes ug Sulu Seas.
Aduna kahay "political will" si Presidente Bongbong nga masugdan na ang "Golden Age" sa nasud?