ATONG gisaulog ang ika-124 nga Independence Day. Adlaw kini nga gipasigarbo natong mga Pinoy sa tibuok kalibutan nga kaya natong motindog sa atong kaugalingon. Atong nabuntog ang pangulipon sa mga Katsila sud sa sobra 300 ka tuig, sa mga Amerikano ug Hapon sa panahon sa Ikaduhang Gubat sa kalibutan. Kining tanan dili nato makab-ot kung walay nagbuhis sa ilang kaugalingong kinabuhi alang sa nasud. Di matukib ang sakripisyo sa mga sakop sa KKK sa panahon sa Katsila, mga insurektos sa panahon sa Amerikano ug sa Hukbalahap sa panahon sa okupasyon sa Japanese Imperial Army.
Dunay nag-ingon nga mas daghan ang namatay nga Pinoy sa panahon sa okupasyon sa Amerikano kaysa Katsila. Kadaghan sa mga bayani wa na nato mailhi ug nabutang na lang sa kalimot ang ilang gibuhat alang sa nasud.
Daghan kanila mga babaye nga bisan wala moapil sa direktang pakigharong sa kontra, dako ang kontribusyon sa kalingkawasan sa nasud. Usa na niini ang akong inahan nga si Crispina Campasas Roldan nga namatay niadtong Mayo 25, 2022 didto sa Glendale Heights, Illinois sa panuigon nga 96 sa sakit nga lung cancer.
Sa linghod nga edad niapil siya sa Women Auxiliary Command sa United States Army of the Far East sa Clarin, Bohol. Tungod sa iyang kagamay ug ka-inosente sa nawong, kinaham siya nga suguon sa iyang labaw nga mag-espiya sa kontra. Tigdala sab siya'g sulat gikan sa ilang kampo ngadto sa mga gerilyang kampo. Gina-alpiril ang gamay'ng sulat sa sidsid sa iyang sinina aron dili makit-an kung risikahon. Gitun-an sab sila'g "first aid" nga motambal sa masakiton ug samaron.
Kay nindot man siya'g tingog, niapil sab siya sa teatro nga magpasundayag sa mga sundalo ug gerilya human sa ilang panagsangka. Walay kuryente ug kerosene niadtong panahona busa naggamit sila'g kopras isip suga sa entablado. Daghan silang kababayen-an nga nagserbisyo sa nasud nga wa na nato mailhi. Busa dako kaayo ang among garbo sa nahimo sa among inahan sa panahon sa giyera. Sila kadtong gitawag natong mga bayaning babaye ug inahan sa Pilipinas. Ug mapasalamaton mi nga nahimo siya namong inahan kay mas labaw pa sa kalisod sa giyera ang pagmatuto og 11 ka anak og 4 ka anak sa among amahan sa una niyang asawa.
Human sa giyera, namuyo sila sa Cebu ug nidayo sa Mindanao. Gawas sa among pinakamagulangan, dinhi na kaming tanan sa Davao natawo. Nagamit ang iyang kahanas sa kanta sa simbahan kay nahimo siyang kantura sud sa hapit tulo ka dekada. Dinhi napakita niya ang lahi nga klase sa pagka-bayani nga nag-atiman sa Ginoo, sa iyang mga anak ug komunidad.
Dal-on ang iyang patay'ng lawas karong Hunyo 25 dinhi sa Davao ug ilubong sa Davao Memorial Park tapad sa lubnganan sa among amahan nga beterano sab.
Nagpasalamat kami sa Kahitas-an nga gihatagan kami'g bayaning inahan nga si Mama Pina. Alang sa iyang mga higala, mamahimo silang mosud-on sa iyang haya sa purinarya diha sa Panacan sugod sa Hunyo 26. Malipayon ang among inahan nga sa katapusan anaa kamo uban niya.