Garcia: Kasalungatan king Labwad Ayni (Duality in this World)

MEKAD mikit ta na kanita pa, inyang aliwang panaun;

Lumang matang sislag ya king lumang pusu, minyuli babo ning aun.

Gamat tagkil pasibayu, sadyang pali damdaman mu.

Diwang menikal, kekang ipakde, ing tibubus e ya mate.

(2)

Mekad mitagmu ta na napun pa, karing labwad a malaut;

Sadyang kaul karing merimla mung takde, king dayung salu misaut.

Taliring minaplus balat king agamat a lambut.

Liling diwa yang magdulap king sintang mipalaut.

(Panyara)

Pamasintang mitalubu pampana’t salikut

Akilala na ning pusu - siwala’t pangimut.

(3)

Mekad mitagmu ta na minuna pa, king penandit misalikut;

Dimla ning uma karing melangi mung labi, king panalala daraklut.

Puntang taliri gagapang king balat pamalsintang meramut.

Pusung pisak manalumduman king sintang melukut.

~ Mitalubung Pamalsinta, Dalit nang Miguel S. Bernarte, 2002/2022

Dimla’t pali.

Napu’t bukas.

Kilub at Kilwal.

Banwa’t Labwad.

Bulak at Batu.

Ika’t yaku.

Sinulad at karayum.

Kaura’t kaleldo.

Lumpunga’t kapayapan.

Kasaplala’t kalukan.

Karatuna’t kaligaligan.

Malyari’t Sinukwan.

Ika’t yaku.

Munag at sisilim.

Danum at laru.

Taram at uma.

Tulak at Kabid.

Alipa’t Ginu.

Ika’t yaku.

Pamiganaka’t pamangalingwan.

Pamisakwil at pamamakalulu.

Tagimpa’t pamanyuku.

Palsintang metampud.

Meginang abu.

Ika’t yaku.

~ Ika’t’Yaku, Miguel S. Bernarte, 14.08.05

***

Pali at dimla. Kaleldo at kauran. Kasaplalan at kalipitan. Pamanasik at pamipalut. Lungkut at ligaya. Sakit at kapaldanan. Albug at kati. Kabsi at danup. Kapibandyan at kakalulwan. Danum at api. Babai at lalaki. Anak at matwa. Kebaytan at kamatayan. Dakal ing kasalungatan king labwad ayti. Iti ing kalikasan king pangsaguling yatu—buryan ta man o ali. Itamu naman sala ta’king dimla, sala ta’king pali.

Nung mapali, daranas tamung lisangan, dapot deng bulaklak at bungang tanaman kanita la lulkas. Mamayutputan la. Nung marimla, manyaman ing pamibye-bye at masanting ing pamaglakbe at agyang kikimut kang kikimut e ka man binnag mipawas. E ka sesekat balat king lisangan. Ita ing daranasan tamu neng kaleldo at kauran. Liwas-liwas la mu ding kapanaunan.

Misan daratang ing kasaplalan at maging mayan ing kabyayan, uling dakal ing panakitan inya dakal ka salaping malyaring gamitan. Daratang mu naman ing kalipitan anti king kasalungsungan. Mal ing laru. Mikakamal ing panyaliwan. Kukulang ka salapi inya magkasakit ka king kabyayan. Milabas mu rin iti at numawa mu rin datang ing aldo—bisa ka’t e bisa.

Dalumdum at sala. Bengi at aldo. Kaylangan ing dalumdum ning bengi bang mapilitan tamung matudtud bang mipaynawa at mabating ing pagal ning katawan isip at panamdam king patingapun a pamigusal, pamigunyat. King panyatang ning munag, datang mu naman ing sala a sumilo karing mata tamu ba’tamung migising at gawan ing sukat gawan a tungkulan king bye. Ding kayanakan magaral la. Ding makatwa o pengari manintunan la o lingunan da ing pibale-bale, pamaglutu, pamaglinis bang kauli ding memaglako bumawi la king pagal at danup at ba’lang makapagpaynawa.

E kabang bye magaral la ring kayanakan. Kayari dang magaral manintunan na la naman bang makapagadya king sarili dang palipi o family. Ding pengari da, kartang ing makatangkang panaun, paynawa na la naman at tuknang king sadya dang kapanintunan. Liwas-liwas mu iti. Bala gulung a durut-durut. At ing sukat mung daptan, miyadya king daratang a pamanuli king tune tuknangan at santungan—king kayaryan ning Ibpang Kakataskatasan. Tanggapan ta ma’t ali. Ganakan ta ma’t kalingwan. Karing mibait ating kamatayan at karing mete ating beytan. Padurut-durut mu ita nung e ta dasnan ing pantas a lugud king Ibpa. Makanyan man, aliwang paksa ita.

Likas ing kasalungatan. Ing lungkut daratang buryan ta ma’t ali. Antita mu naman ing ligaya–buryan ta ma’t ali–datang at datang pa mu rin. Dapot ing pamanuli king Ibpa sukat tamung buryan. Sukat tamung pagnasan ing makauli ta na king tune tamung santungan bang kekatamu iting dasnan. Kanita ala nang kasalungatan anti keti king labwad ayni a pangsaguli mu.

Mekad tinakut ka o mekad mengapakayli ka ne, abe?

***

Dake Talabaldugan:

1.mililingat (pangdiwa) migigising pabigla-bigla, dusuldit, kaburyan man o ali. English – wakes up unintentionally. Alimbawa king pamangamit: “Kulang ya tudtud i Dolor uling mililingat ya pena-penandit neng kanung agaganaka na la reng makarayu nang anak.”

2.mililingunan (pangdiwa) midirinang pansing, masabal o kapakyalaman. English – being taken care of, given the needed attention, concern or care. Alimbawa king pamangamit: “Agyang marayu ya pipanintunan ing tata ra mililingunan no mang masalese reng anak na neng mumuli ya balang Sabadu.”

3.mililipasan (pangdiwa) milalaktawan, milalagpusan, mitatawli, makakalingwan. English – being neglected, or neglecting something important as meals, schedule, commitment; being left out by fashion or what’s in vogue. Alimbawa king pamangamit: “Inya pala mebina ing sakit na dungus Peping uling gawi nang mililipasan danup parati neng magpalaut lang magligo keng dayat malat kanita ila ring kasamak na.”

***

MIKASING-KABALDUGANG AMANU TAMU

1.kuba – taung diku na ning sakit, sakuna o ning malambat a panaung kesanayan ing pamagdukung alang patugut.

2.bukut – kabilyan ning ninu man o nanu mang bage a milako tulid, sasaryan man o e sasaryan, o bunga ning kasalunan o sangkan a e sasaryan.

3.ukus – makabukut bagyang talakad a mekad amanang pemulyan o pauli ning e mayap a gawing akasanayan.

4.pakli – milako tulid king nanu mang sangkan a sasaryan o e sasaryan, pauli ning adapat ning sarili o adapat da ring aliwa.

5.makabakli – bage o kaladwan o tau o dake ning katawan a milako tulid katawan sasaryan man o e sasaryan

6.makabakle – salungat king matulid, pakera o pasalangsang.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com/ mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph