Ang kompetensiya sa mga negosyante usahay mosangpot sa mas barato nga presyo. Pasagdi na lang nang mga kompaniya sa petrolyo. Daghan na unta sila, apan mura ra man gihapon og monopoliya kay magdungan man sa pagpaumento sa presyo sa gasolina ug krudo.
Ang kompetensiya mao untay makapaminos sa mga presyo sa palaliton kay ang mga negosyante gusto man nga kusog ang ilang halin. Apan duna say mga negosyante nga di gyud mopaubos sa presyo bahala na kon di mahalin ang ilang baligya.
Dihay negosyante nga nagbutang og usa ka general merchandise. Wa dangti og usa ka buwan, dunay kompetensiya sa tuo sa iyang tindahan nga gibutangan og karatola nga “Highest Quality.” Sa sunod buwan, laing kompetensiya gitukod sa wala sa iyang tindahan nga may karatola nga “Lowest Prices.” Kay gitaliwad-an man siya, nagbutang na lang siya og karatola nga “Main Entrance.”
* * *
Sa akong tan-aw, ang kakuwang sa kompetensiya maoy hinungdan sa kamahal sa presyo sa pagkaon sa Virgin Island nga sakop sa Panglao, Bohol. Tiaw mo na nga niabot og P26,100 ang nabayran sa 13 ka mga lokal nga turista sa ilang gikaon.
Naglakip kini sa saging (P900), oyster (P3,000), sea urchin o suwaki (P2,300), baby squid (P1,500) ug uban pa. Wa ibutang kon pila kabuok saging nga niabot og P900. Kon nakahibawo pa ko dayon, ako untang ingnon ang akong silingan, si Inday Mary, nga adto na mamaligya og saging sa Virgin Island.
Anugon lang kay gipasirad-an na sa mga lokal nga kagamhanan ang Virgin Island, mga usa ka oras nga biyahe sa pumpboat gikan sa Panglao. Kamo na lay imagine kon gigutom na mo samtang nalingaw didto sa Virgin Island, moadto pa mo sa Panglao aron mangaon?
* * *
Gawas nga way kompetensiya, maapil pa gyud ang law of supply and demand. Dunay demand sa pagkaon, unya usa ra ka manindahay ang dunay supply sa pagkaon. Wa kay laing kapilian, mao nang nisaka ang presyo.
Sama niadtong bana nga nagkadusingot gikan nga nagdaro. Nangutana siya sa iyang asawa kon unsay sud-an. Matod sa asawa, “Pagpili lang, Dong. Naa sa lamesa akong gitakoban.” Pag-ukab sa takob, ang bana miingon, “Buwad ra man lagi ni, Day.” Tubag sa asawa, “Pagpili lang, mokaon ka o dili.”
Lisod kon way kapilian. Mao tingali kini ang nahitabo sa mga nahilambigit nga mga lokal nga turista didto sa Virgin Island. Kay kon duna pay kapilian, adto gyud sila mopalit sa mas barato.