Garcia: Sana Milunasan na ing Albug (May the Flooding Be finally solved)

“ing danum albug titas-

papalbug na la ding pyalunga’t

bage-bage maulaga kanaku

mapilang malaut a napun

ding panamdam susungab lang malalam-

king singtaram ning labasas

a pangapata a lalaplap

king bakal a pusu

masikan la man ding kekang panamdam-

masasaul la pa mu rin king ligalig

a lulumud anting atab

king bolang a isip

tataguyud da la king gilid-

ning makasawan a bunduk ning karug

a magnabu anting balawe

a sasakmal king tetagan

ing danum albug kakati na-

magpagato karing lumang pyalunga’t

bage-bage maulaga pa mu rin

mapilang milabas a kauran

ding panamdam sasaka na la’t mamagalto-

king singpurul ning talibung

a pilit mung panglaplap

king litid ning paginakit

kulembut la man ding kekang panamdam-

makasaul la pa mu rin king ligalig

a mikakabus anting kaleldo

king siku ning panimanman

gagalaid da la king gilid-

ning makalulang taluktuk ning tula

a sasagip anting kulayu

a tatabili king tetagan”

~ Miguel Serrano, 08.15.22

***

Lulub na naman ing atab karing mula at kilub ding e abilang a pibale-bale sadya e na mirarasnan king albug kanitang kapat a pamanambak ding manuknangan karing sibabale-sadya panatag na la dapot king kasalungsungan maliligalig na la na naman king ditak-ditak na namang mamakmul a albug karing penagimpan dang bale a mekad magdalang bangungut king e malaut a payntungul.

Karing kayanakan da ring makibale, mekipagsapalaran la karing aliwang bangsa ba’da mung apaltutwan ing karelang tagimpan a mikasariling bale agya man tutung masakit ing mikawani’t miwale karing pakamalan, asawa, anak at matwa nang pengari. Sadya pa pin taldawa lang asikan ding pitatalakaran da kanita ding bale ding pipumpunan da kilub ding pilan nang dalan a banwa.

Ding karelang sadyang dayatan kanita megi na la ngan ligawan o plasdan at ding mengabait magmula inyang mamakbung ya ing Pinatubu ala na lang nanu mang panalala karing sadya dang pikakabyayan ding karelang pipumpunan at pengari.

Ginawa na lang paralan bang akabyusan ing albug ding memalen at wa pin, balu da migmasabal la ring manungkulan kanita, mekad angga man deng ngeni-dapot balamu ata ating kulang king malilyaring pamanampat king albug uling ya pa mu rin ing kabilyan ning pamanalbug nung e pasubi nang pasubi ing albug at parakal na lang parakal ding pibale-bale a e na malyaring tuknangan. Makalunus la ring alang salaping panyaling panambak at pagtas karing bale da.

Dakal karing memalen ing mamaglipat nang balen at tuknangan pauli niti at lalakwan da na la ring karelang penagimpan kanitang tuknangan da sana kabang-bye. Ala na lang akarapat uling yakmul na na la pibale-bale ning albug at agnan na niti ing pangalumud ding karelang pagasa a singapsingap namu king pagal dang pakikawanang tagalan ing inawa da.

Kaninu la lumapit bang aypasyag ing karelang saingsing? Pekirungutan da la waring tutwanan ding manungkulan bang pakibalwan ing karelang gagagang dalung? Mekad penaplus da la gulut o pago at sebyanang-”Mikalunas na keng pamanambak ing albug ngeni at mipayapa na kayu at milako kaligaligan, kabalen. Akung balang lumakad. Akung balang magmasabal at lumingap kekayu.”

Dapot e mu mekatatlung meulit ing pamanambak at e pa mu rin melunasan ing albug, abe. E mu sukat nang misip bayung paralan nung mekatapilan nang sibuknan ing pamanambak dapot sisiri pa mu rin ing albug at diditak na lang tutu ding bale ding mitatagan a malyaring tuknangan ding kalulung memalen.

Sana yaliwa da na ing paralan. Sana ding kata-katang salaping magagamit king pamanambak sibuknan no mang gamitan king aliwang paralan anti ring “automated flood gates peralanang lwalan-piluban ning albug”, fortified dikes o pesiknangan lalung saplad” deng ngeni kabud la mu gabun balas at ditak a batu), “floating villages o gagato pibale-bale” o nanu pa mang aliwa namang paralan a e pa mesibuk karing mengalabas a atlungpulumbanwa na.

Ing mumunang-diling sukat malyari ya pin ing kapagnasan ding manungkulan a kalingwan na ing tambak-tambak at sumibuk namang bayung paralan. Sana naman ne po. Sana malunus na la kareng memalen a pakakalulu at pati na ding mabandi mu naman. Sana pin. Sana.

***

Dake Talabaldugan:

1.milukluk (pangdiwa) mekalukluk, midinang luklukan o tungkulan. English – got seated, someone who secured a seat or position or designation. Alimbawa king pamangamit: “E na na itabili ing upayang tikman na na manibat inyang milukluk ya ing masikampung dayung menyakup karing kalulung memalen.”

2.miluklukan (pangdiwa) metung a bage a aluklukan ning ninu man. English – had someone take a seat on a chair or anything one could sit upon. Alimbawa king pamangamit: “Miluklukan ne ing bangkung a yan a gewa nang Irung anlwagi bayu ya pa man mibye king pepagawang tambing nang memayad.”

***

MIKASING-KABALDUGANG AMANU TAMU

kapurit – mababa ing bilang, dekalan o ulaga. Magagamit maralas karing bage-bage, kapanamdaman, kimut o dapat.

dirit – mengari kabaldugan king kapurit. Katayang senayan da ring kabalen king libutad Kapampangan o mekad angga Tarlak.

ditak – aliwa pang kalupa na kabaldugan ning kapurit dapot magagamit karing sablang dake ning Kapampangan.

dimut – lumang katayang kasingkabaldugan ning ditak, kapurit o dirit, e na binang magagamit king kasalungsungan. Magagamit king pamanyalitang mapakumbaba.

kadangkal – mapaglarawan a amanung mangabaldugan mu naming ditak, kapurit, dirit a masusukad kapamilatan ning dangkal ding taliri.

kakalingkingan – mapaglarawang amanung mangabaldugan ditak, kapurit o dirit a miyayambing king kalingkingan.

kapuling – mapaglarawang amanung mangabaldugan ditak, kapurit o dirit a miyayambing king butil ding alikabuk.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com/ mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph