“Nung ing sablang pagasa mebating na at ing gulut mu makapitpit ya king dalig,
Mangadi ka. Anyaran mu king Dyos ing tairan Na ka at ingatan na kang masalese.”
~Ellen J. Barrier
“Misan, neng ing gulut mu makapakat ne king dalig,
Adapat mo ring bage a e mu balung malyari pala.”
~Lisa De Jong
“Abalu mu mu ing sikanan ning kekang galudgud
nung ing gulut mu makapitpit ne keng dalig.”
~James Geary
“Ing milabas ku alino ku.
Tatalukyan na ku nu ku man munta.
Ay, deng sablang bage deta daratang la
manibat inyang ala kung pipagpilinan.
Tutulak de ing gulut ku keng dalig,
Gagawan ku nung nanu ing sukat kung daptan.”
~Curtis Jackson
“Balang talasulat a akilala ku asulat na
ing pekamasampat nang gawa
neng ing gulut na makatulak ya king dalig
at aisip nang e ne makasulat aliwang amanu pa.”
~Adam Langer
“Dimdam ku ing lungkut a alang lalam.
Bitasa kung magdili-dili.
Anti kareng ulimong basan king pibale-bale
a akatwan ku na ngening labis,
a makalukluk king banggera king kanakung aparadul,
merunut king gulutang dalig.”
~Augusten Burroughs
“Luguran mu ku o lakwan mu ku
Agpang king kaburyan mu,
Dapot e na ku lugud pang aliwa.”
~Siddha, “Banayad a Sikanan”
***
Daralanan tamu ngan ini, nanu ka man kabilyan king bye. Alang pasubali.
Maralas malilyari agyang kaninu man ing kagigisanang pipamilinan?murung o sumulung; sumuku o lumaban; mapata o mangaplas. Mekad ating aliwang tau ing menulak keka ba’kang misandal keng dalig o pader at ala na kang piyurungan. Byasa ka mang makipamuk o ali, sukat ka pa mu ring lumaban agyang balu mu keraklan masambut ka, masaul ka king makayarap a amun keka.
Ing laban e mu laban ning katawan o pamipamuk ding gamat o galame nung e lakwas masulit ing laban king pamisip, panamdam at diwa. Mekad ing laban ding adwang tawli ala ka mang kalaban nung e ing sarili mu. Kaylangan mung labanan ing kaligaligan a darala ning lumbe uli ning darala nang kaplas ning milabas—ning panalalang miglakwan byuk king pangatau mu.
King pamipamuk karing aliwang lelangan, tau man o ulimo (beasts) lakwas dakal ing asaul mu la, sambutan mu la ding kalaban lakwas na nung atin kang balu king pamipamuk tagana. Atsu na keka nung pakasamasnan mu ing laban mu o ali, nung paysaul ka keng karug o tibayan mu ing lub mu anting talapangabnu o warrior. Agya mang mitulak ka’t masipit keng dalig agyu mu pa mu ring lumaban.
King pamipamuk king isip, panamdam lakwas na king diwa karin ing maragul a kutang nung makananu kang lumaban. Ing kalaban e me man akakit, atatagkil o daramdaman, o ababau. Ing kalaban mu ya pin ing sarili mung isip at ding makasarili mung kapagnasan. Ya pin ila ring mitulak keka keng dalig ning kelang agawa, kelang akarapat uling ing labang iti kaylangan ing atin kang senayan at pamiadya.
Ing pamipamuk king sarili o e tutung sarili (false ego) yang magpasaldak keka. Iti ing masakit diling kasalang nung ala kang delanang pamagadya a e mu agyung gawan nung king sarili mu kabud. Kaniti kaylangan ing maragul at magdili-diling saup ning pangadi at pamanaus king lagyu ning Ginu. E da lagyu ding pengari mu, kapatad, kakaluguran o ninu man ing kekang pakamalan keti king yatu.
Aliwa ding ninu pa mang aske ding ninu man keti king pangsaguling labwad ing makasaup keka, o kekatamu ngan. Ding Banal a Lagyu ning Ginu mu ila mung kabud malyari mung ipangsalang a sandata king pamipamuk ning isip, panamdam o diwa. Pauli da reti, alang makatulak, makasipit o makapitpit keka king nanu mang dalig ning takut, kaligaligan o agyang ning kamatayan.
***
Dake Talabaldugan:
milulan¹ (pangdiwa) midatuk, mipagyu, mikabit keng lulanan o datukanan. English – to be contained, put inside, kept inside. Alimbawa king pamangamit: “Susukdan ne nung makananu ya karagul ing kamalig Marku bang makabitasa ya nung milulan ngan ing apalut dang pale ding kayang kasamak a ortelanu.”
milulan² (pangdiwa) midatuk na, mipagyu na, mikabit na king lulanan o datukanan. English – got or have been contained, got or have been inserted, got or have been kept inside. Alimbawa king pamangamit: “Pantunan ne pamong apu ku ing luyus na bang palmaman, oneng milulan ya pa la keng palabyasan inya e ne ikit.”
milulanan (pangdiwa) midatukan na, mipagywan na, mikabitan na king lulanan o datukanan. English – something got or have been kept inside already, got or have been inserted in something already, got or something have been secured inside already. Alimbawa king pamangamit: “Inya pala melapak yang tambing ing langgotsing ayni milulanan ne palang dakal a batung mangaragul.”
***
MIKASING-KABALDUGANG AMANU TAMU
1. kaligaligan – gusut o kagulwan king isip, panamdam at diwang mapalyaring pauli ding aliwang mabibye o ning kalikasan o mekad ning sariling pamisip o pamigunamgunam.
2. kapigaganakan – nanu mang gusut o kagulwan a malilyari pauli ning o ring bage-bage daralan o durut-durut king isip ninu man.
3. kulami – e mayap a panamdam a bunga ning dapat ding aliwa o ning sariling kamalyang kekang agawa.
4. alingangas – lingasngas; gusut o kagulwang malilyaring makagulu mu mekad e mu keka nung e karing segana-gana.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com/ mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.