Mahimo pang kapugngan nga moabot ang mga kaso ngadto sa atong mga korte. Mahimo kini pinaagi sa katarungang pambarangay. Adunay mokabat sa 42,000 ka mga barangay sa tibuok Pilipinas.
Ubos sa Local Government Code of 1991, gipalapdan ang gahum sa mga opisyales sa barangay. Usa sa mga labing mahinungdanong gibuhat sa barangay, gawas sa mga serbisyo ug proyekto, mao ang Barangay Justice System, ang Katarungang Pambarangay.
Gimbut-an kini sa Section 399 hangtod sa Section 422 sa maong balaod. Di kini pareho sa korte nga adunay huwes ug dunay mga abogado nga mopresentar sa kaso sa nagsumbong ug sa sinumbong. Gani, gidid-an ang mga abogado sa pag-atubang, gawas lang kon sila apil sa kaso.
Daghang mga kaso ang nahusay diha sa kabarangayan. Nakatabang kini nga kamenusan ang pagdasok sa mga kaso sa mga hukmanan. Gihimong compulsory nga moagi sa barangay ang tanang mga kasong sibil ug kriminal kansang silot sa pagkapriso di molabaw sa usa ka tuig ug ang multa di molabaw sa sa P5,000.
Kon di mahusay ang maong mga kaso sa barangay, diha pa moluwat ang barangay og certification to file action aron ipadangat ang kaso sa korte. Ang Korte Suprema miluwat sa Administrative Circular No. 14-93 niadtong Hulyo 15, 1993 nga nagmando sa mga hukmanan sa pagseguro nga mapatuman ang rikisito nga kining maong mga kaso moagi sa barangay, kay kon di, mahimong i-dismiss ang kaso.
Dunay estorya sa unang panahon nga wa pa ang Lupon Tagapamayapa. Ang mga tawo nga nagkabingkil modangop sa ilang katiguwangan, sa labing tinahod ug tinamod nga tawo sa ilang baryo. Dunay midangop sa usa ka tighusay. Gitakda ang husay sa adlaw nga Dominggo. Ang nagsumbong padad-on og usa ka manok hasta ang sinumbong.
Ila kining ihawon ug lutuon. Magsawo og paniudto ang nagsumbong ug ang sinumbong uban sa tighusay. Ning paagiha dali da kaayo sila nga magkasabotsabot. Apan nahibung ang tighusay nga dugay na kaayong way nisumbong ngadto kaniya. Iyang gisusi ug iyang nahibaw-an nga maong wa nay nireklamo kay nahutdan na ang taga baryo og manok.
Apan di na moagi sa barangay ang mga kaso diin ang usa ka partido mao ang gobyerno o opisyal sa gobyerno, kon ang silot nga pagkapariso labaw sa usa ka tuig ug ang multa labaw sa P5,000, way pribadong tawo nga nag-agrabyado ug ang giawayan mga luna sa yuta nga nahimutang sa lainlaing lungsod.
Ang husay anha sa barangay nga gipuy-an sa duha ka partido, sa barangay nga gipuy-an sa sinumbong kon managlahi ang barangay nga gipuy-an, sa nahimutangan sa luna sa yuta kon kini maoy giawayan ug sa barangay nga nahimutangan sa gitrabahoan. (edbarrita@gmail.com)