“Ing makalabwad a katawang ini metung yang buntun ning kelambelwan
at ding panamdam dalan lang suglung-suglung papunta king kamatayan.
Karing sablang panamdam--ing dila yang pekamatako at masakit-diling ampatan.
Masakit bina ing pamakilumpung king dila keti king labwad;
inya sa ing Ginu pigkaluban na katamung masampat a pakalulu,
makadiwang pamangan, bang saulan ya ing dila.”
~ Prasad Sevaya, from Gitavali
“Dapot alang tau ing makapatunud king dila.
Ala yang kapaynawan a karokan, kisna king makamate lasun.”
~ Santyagu | Dangka 3: Sunis 8
(James 3:8)
“Kamatayan at bye ati lu king upaya ning dila.,
at ding lulugud kaniti kanan da la ring bunga na.”
~ Diparan | Dangka 18: Sunis 21
(Proverbs 18:21)
“Ninu mang magnasang luguran ing bye
at manakit karing mayap a aldo,
Bustan yang idayu ing dila king marok
at ding labi na king pamagsalitang kasukaban.”
~ Mumunang Aklat nang Pedru | Dangka 3: Sunis 10
( 1 Peter 3:10)
“Nung isipan ning ninuman a masalpantaya ya
at e ne ampatan ing dila dapot mumulangan ne ing pusu na,
ing kasalpantayanan na ning taung ini alang ulaga.”
`~ Santyagu | Dangka 1: Sunis 26
(James 1:26)
“Ating metung a taung ding magaspang nang amanu
mengari lang saksak ning talibung,
Dapot ing dila ning byasa magdala yang kapaldanan.”
~ Diparan | Dangka 12: Sunis 18
(Proverbs 12:18)
“Agya mang ing dila malati yang kayagum,
dapot magpangaya ya karing dakilang bage.
Nanu ya man karagul ing kasukalan
patawan n’ya naman ning malating aping iti.”
~ Santyagu | Dangka 3: Sunis 5
(James 3:5)
“Ing banayad a dila impun ne ning bye,
Dapot ing karokan lub niti lalasakan na ing diwa.”
~ Diparan | Dangka 15: Sunis 4
(Proverbs 15:4)
“Ginulisak ku kaya kapamilatan ning asbuk ku,
at ing matas a papuri ati king dila ku.”
~ Dalit | Dangka 66: Sunis 17
(Psalm 66:17)
“Inya ing dila ku magpasyag ya king makatud mung saup lub ning patingapun.”
~ Dalit | Dangka 71: Sunis 24
(Psalm 71:24)
*
Maulaga yang dake ning katawan ning tau ing dila. Pauli niti makapagsalita tamu at makapagtalamitan karing para ta’ng tau at apapasyag tamu ing sablang buri tamung sabyan ati king kekatamung pilubluban. Masaya, mayumu at masampat a amanu malyari tamung idake karing makarandam. Makapagdalit tamu at makagale kawatasan a magkalub tula karing makarandam mu naman.
Iti yang gagamitan keng papamye mayap a usuk karing magkakasakit at maliligalig at kapamilatan niti apapasaya ta la at alalako kaligaligan bang bumye lang masalese, panatag at akalingwan da ing sablang e mayap a panamdaman.
Ing siwala ding bingut, agyang gaguti la at utal, asna kanyaman pakirandaman agyang ding dila da e la pa lubus a makapagsalita. Tutu yang mayap a kasangkapan ning tau ing dila, dapot kabaligtaran niti⸻malyari ya namang maging marok a kasangkapan at makakarok anting kasangkapan ning kapanyiran at nung palwalan kaniti pane namang kamandag ning karokan laban karing para tamung tau.
“Maritess” ngara pin king kasalungsungan. Indredus. Amanu’t salasalitang makapanyira karing pangalalwan at pangariryan da ring maindredus uling mekad king panakit da lakwas lang masaya uling lakwas lang malagu o masanting, masalapi o mabandi, sikat at dakal a gagalang o makipagkaluguran karela, dakal la mangasanting a kasangkapan—saken, bale, imalan, gadgets at makapunta nu da man buring munta keti o karing aliwang bangsa.
Ila ring mapangarirya ding maindredus o mailig king “Maritess” at parati lang panibatan ning kapanyiran a anti king lasun a makamandag inya makasira king pamibye-bye ding karelang pagindredus.
Ing ligaya da, nung mang malyaring awsang ligaya iti—ya pin ing magi lang malungkut nung e man mamurit keng kasiran ding panyiran da dangalan pauli ning dila dang matabil, malabit at makamandag. Bala lasun ing panyabyan dang kakalat at lipat-lipat karing dila da mu naman ding anti mu naman karelang medayukduk na king indredus.
Iti ing karelang kabyayan. Iti yang karelang anting pamangan. Iti ing inawa da at daya. Nung ala lu karela ing idredus, ala lang bye. Maritess!
*
Dake Talabaldugan:
milululan (pangdiwa) midaratuk o miraratuk, mipapagyu; malyaring ilulan, idatuk o ipagyu. English – could be put, placed, pressed, pushed, thrust, loaded, fitted, lodged, shoved, tucked. Alimbawa king pamangamit: “Asno karakal ding milululan a salaping barya keng alkansya nang kwayan Ikang inya mekatipun yang panyali nang imalan at sapin pamasku ngeni pamung bulan ning Setyembri.”
milululanan (pangdiwa) malyaring lulanan, datukanan, pisinupan. English – gets to be used in safekeeping, as container, repository, receptacle, case. Alimbawa king pamangamit: “Asne mu kalati dapot milululanan yang dakal a kasangkapan ing kamalig nang Malku.”
*
MIKASING-KABALDUGANG AMANU TAMU
misakab - dugpa arap katawan, lupa, salu, bitis at gamat keng gabun o nanu mang bage malyaring dasan.
misubsub - dugpa mumuna lupa keng gabun o nanu mang bage malyaring dasan. Makapangan la pa ping gabun o balas deng misubsub.
mikera - dugpa gulut o talindiking katawan keng gabun o nanu mang bage malyaring dasan.
mitomba – taung misaldak katawan. Malyari mu namang bage, bale, tanaman, gusali, saken o nanu mang bage mabibye o ali.
mibwal _- kawangis ning mitomba. Maralas magagamit karing impugn tanaman, dapot malyaring magamit kareng tau, kaladwan o aliwang bage mu naman.
misakinda - manawang pangakera kaybat mitomba. Makatwas la reng bitis.
mibalandra – mipadayu pangabagsak pauli ning kaldag.
mikasat - maralas magagamit king mibagsak pakera dapot ating disnang bage antimo ing are, layak o agyang burak o laput.
*
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com/ mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.