Misugyot si Chief Presidential Legal Counsel Juan Ponce Enrile niadtong Miyerkules, Septiyembre 21, 2022, ika-50 nga kasumaran sa pagdeklarar ni kanhi Presidente Ferdinand Marcos sa Martial Law, nga kon usbon man gani ang atong Batakang Balaod, angay nga mobalik kita sa 1935 o 1973 Constitution.
Atol sa pagpadayon sa hearing sa pag-usab sa Konstitusyon sa 1987 sa Senado, si Enrile niingon nga ang 1935 Constitution “mubo, simple, ug dali masabtan.” “At the very least, if we want to change it immediately, go to the 1973 Constitution,” ang 98-anyos nga kanhi Senate president niingon.
Kon madayon kini, ingon sa miatras ang Pilipinas gikan sa 1987 Constitution ngadto sa 1935 Constitution ug sa 1973 Constitution. Ang 1935 Constitution gigama sa mga delegado sa 1934 Constitutional Convention samtang ang Pilipinas usa pa ka commonwealth sa Estados Unidos. Giratipikahan kini sa 96 porsyento sa mga botante.
Ang 1935 Constitution susama sa US Constitution. Gipanday kini subay sa Tydings-McDuffe Act sa Estados Unidos nga naglatid nga hatagan og kagawasan ang Pilipinas gikan sa Estados Unidos human sa 10 ka tuig kon makahulma kita og kagamhanan nga susama sa ilang gobyerno.
Ang nag-unang 1935 Constitution usa ka unicameral system. Usa da ang balay-balauranan. Ang presidente ug bise presidente gipili sa kadaghanan ug adunay termino nga unom ka tuig apan way reelection.
Giamendahan kini sa 1940 ug gihimong bicameral ang Kongreso – dunay Senado ug House of Representatives. Gipamub-an ang termino sa presidente ug bise presidente ngadto sa upat ka tuig apan dunay usa ka reelection, sama sa Estados Unidos karon.
Gibalik ang unicameral system ubos sa 1973 Constitution nga gipanday ubos sa Martial Law. Giamendahan kini sa makadaghan ka higayon pinaagi sa gitawag nga “citizens assemblies.”
Usa sa mga kontrobersiyal nga probisyon niini mao ang Sixth Amendment sa 1976 nga naghatag og gahom sa presidente sa pagpagawas og mga balaod sa panahon sa mga emerhensiya pinaagi sa mga dekrito presidensiyal ug uban pa. Kini nagkanayon:
“Whenever in the judgment of the President there exists a grave emergency or a threat or imminence thereof, or whenever the Interim Batasang Pambansa or the regular National Assembly fails or is unable to act adequately on any matter for any reason that in his judgment requires immediate action, he may, in order to meet the exigency, issue the necessary decrees, orders or letters of instructions, which shall form part of the law of the land.”
Matud pa ni Enrile ang 1987 Constitution naghimo sa mga probisyon gikan sa 1935 ug 1973 Constitutions nga komplikado ug karon nagpabug-at sa katawhang Pilipino. Di ba mas sayon ang pagluwat og presidential decrees kay sa maghuwat ka sa Kongreso sa pagpasar og mga balaod? Mas sayon ubos sa Martial Law. - edbarrita@gmail.com