“Labul na ning anging magdala
king lasa ning mapaling sabo - manggayumang dungus;
Patak- malaalak, danum king labing mengapal king lipak
king basang malambat peniglon.
Makananu ka pang murung?
Malambut a sapin king papag magyagyag
ugtu ning masigwang panaun.
Silip na ning aslag karing kekang mata-
melula, mepisak king laksang panatsit ning lilung dalumdum.
Dapot sabla bawal, utus ing manyabat
penyamanang sari ning alting
- aligwat!
Metung a suglap managkat -
Maligamgam tagkil pagulis king danupang balat.
Siwalang bubulung layun pelabukang inawang manyaman
king pusad sulip ding mata.
Makananu ka pang misding?
Sutlang sari impis, kakabkab king aske
ning sampagang bayung bukadkad.
Pepalsut ning ambun karing kekang mata-
sinawa’t mepagal king salingalngal ning lumang kanangga.
Dapot sabla bawal, batas ing manawat
penyamanang lakwas ning sukab
- aligwat!”
~ Yandro N. Sigua, Aligwat, 3 Feb.2003
***
Nung sanung bawal yang pagnasan, yang buburyan at pagkamatayan. Antita na ing
malilyari at milyari na ita king panaun da pa ri Eva at Adan. Ing makalabwad a pusu ning tau
mapagdulap yang ligaya keti king yatu alang puknat, alang patugut king patingapun at kabukas.
Pauli ning aligwat, akakalingwan ning tau ing parasan na. Akakalingwan nang ing bye
keti king yatu anting bulang sinakurap mu matatdas at mababating na bang e na makabalik
pasibayu. Akakalimbatawan na mu naman a ing tune nang parasan aliwa ing yatung ini uling
dusuldit-dusuldit manalumduman ya nuka-nukarin ba’ya mung makatakman nyaman a
pangsamantala.
Ding panamdam na ning tau daig na la pa ring galame ning pugitang e tutuknang
mangalap nu ya man miras bang makatakman pulut panilan a e naman malyaring akit keti sulip
uling segana-gana keti pangsaguli mu—pangsamantala mu. Patakman mu. Sablang bage lilipas
ngan. Ing legwan ngeni bukas makadwa kasuran na. E mu sasabyang ing dalagang asna kalagu
mandatila ya lagu kabang bye. Ing “sweet sixteen” magi yang “bitter sixty” at e mu man
apansingan malyari iti pauli ning dapal ning panaun.
Ing balat asna kalinatnat maging lumpis-lumpis anting bulaklak a sadya asna kabanglu at
asna kasagiwa—kalabas ning patingapun magumpisa na yang malanat. Ding punlas na
mangalumpis na la at langi at ing banglu salipapo na king kayalan. Nanung pamiyaliwa ning
dalagita at ning bulaklak at ning binatilyu at ing matibe impun?
Dakal a mengapalyari king minunang panaun o milabas a pauli ning legwan mikaka-
lumpungan la ring kayaryan pauli namu ning legwan ning asna kalagung “rani” o “very pretty
princess”. Anti inyang panaun nang Cleopatra. Dakal lang mipatayan at daranak ing daya para
mu adakap ya ing mayaligwat a legwan ning “rani” a buri dang ayasawa ding misasalang a ari
ding adwang kayaryan.
Mekad timan mung misan masukul neng anting alipan pauli ing aligwat ning pilpyarung
pusu—mekad pusun pa—e man pusu! Pamangaybugan mu, e man lugud. Kasi kalabas ing
mapilang pulumbanwa sumawa ne keng aldo’ldo pamanakit na ning ari king kayang
pekilumpungan a sadyang prinsesa ba’namung agawang kayang “maharani” o reyna.
Maybug ya pamong magpakamate ing ari inyang sadyang aligwatan neng alang patanat
ning isip na at apigunam-gunam na nung mabating ya king siping na ing pakamalan o
pangaybugang rani o kayanakanakang prinsesa. Para kaya ikamate na iti.
Anti king tuturu da ring mangayap a talasuyu ning Ginu, “Ing anting pulut panilan
kayumu king mumuna—maging mapait (daig na pa ing atdu) king katatawlyan. Ing anting atdu
kapait king kamumulan—maging singyumu ning pulut panilan king kelambatan, king
katatawlyan.” Ing aligwat daratang anting pulut panilan at mapupupus anti king apalya o atdu
kapait. Sanu ing sukat pilinan kanita?
Aligwat! King panaung iti, e mu makatamisan malilyari ing mikakabarilan angga na king
mikakamatayan pauli ning makalabwad a aligwat. Sulit wari ing paymurit king aligwat? Ali, ne
abe? Sumisi ka mu king wakas.
***
Masaya at makabaldugang aldobeytan king kekaming bungsu—Aryan-Nitai-Gaur das
Silva Garcia king kayang ka 35 a banwa pangasapwak keti king masala. Sana mipagkalub keka
ngan ing sablang pagnasan mung bage a magpasayang tutwanan keka, Bungsu! Sana tumula ka
king aldo iti.
Mimingat parati king karinan mung Dubai! Kaluguran da ka susukdul angga king
pinanari! Paniglon mi ing abe da ka at kasulu parati. Bala kapilan pa.
***
Dake Talabaldugan:
1.milulwalas (pangdiwa) maging malubak, malwalas; milalako tigik o kalawat, pangagapus o
pangatali. English – gets loosened, slacken, slack, unstuck, unclasped, unlatched, unbolted,
unhooked, let out. Alimbawa king pamangamit: “Neng malambat yang makababad keng laru ing
tornilyu bala milulwalas ya pangakutkut keng bakal a pasbul.”
2. milulwalu (pangdiwa) able to protect each other. English – able to protect each other,
defending each other. Alimbawa king pamangamit: “Agyang atin lang e pamikasundu reng
mikaluguran milulwalu la pa mu rin king baling metung karas ning gipitan.”
3. miluman (pangdiwa) megi nang luma o laun, milipasan na king panaun. English – got
obsolete, outdated, outmoded, outworn, antiquated. Alimbawa king pamangamit: “Manawang
na ing susulud nang malan nang Iska uling miluman na at ala na king usu.”
4. milumud (pangdiwa) mipalumud, agawang o milyaring melumud; menabu, menakbag king
danum a makalumud. English – got drown, submerged, engulfed, immersed, sunk, asphixiated.
Alimbawa king pamangamit: “E na sasaryan milumud ya keng pikawen na ing matsing kabang
panagalan ne ing paung asna naman kabagal.”
5. milunasan (pangdiwa) mikalunas king kaligaligan, o alingasngas. English – found or
encountered a solution or something that could solve a problem or predicament. Alimbawa king
pamangamit: “Kalambat na nang sasakit king buntuk nang Peping ing pamayad keng
pamagaral ning bungsu na uyta milunasan na kabud inyang mekapulut yang sula keng dalan
kabang libut-libut ya.”
***
MIKASING-KABALDUGANG at MISALUNGAT
KABALDUGANG AMANU TAMU
1. kending o kekending – pikimut-kimut ing papalwan at buldit paulit-ulit. Maralas anting terak o
pamanaluki king tigtigan.
2. kimbe o kikimbe – pikimut-kimut lang urung-sulung deng adwang gamat anting pyalung o
pamanaluki king tigtigan o utus ning pekapun.
3. keru o kekeru – pikimut-kimut ya ing buntuk misusumangid anting pyalung o pamanaluki
king tigtigan o anting sangkap ning terak. Misan ating masakit a pikeru-keru ne ing buntuk na
neng makasumpung ya panamdamang sakit.
4. kiling o kiling-kiling – pikimut-kimut ya ing buntuk anting pyalung o pamanaluki king
tigtigan o dalit o pamanaluki king kimut ning alben o lalawen a kikimut mu namang agnan.
5. taling o taling-taling – pikimut-kimut ing buntuk bagya-bagya misusumangid anting pamanuri
keng ninu man o king nanu mang bage.
6. kibit o kibit kibit - pikimut-kimut ing buntuk, asbuk, o dake ning lupa bagya-bagya o mavbilis
misusumangid anting ablas king kayarap. Mekad biru o sisti.
7. sibi o sibi-sibi - pikimut-kimut ing asbuk at labi anting ablas king kayarap a manyora o anting
pasalikut a sisti king pamatungkulan.
***
Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko
pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com / mag-text o maus para
karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.