Garcia: Pamibandi: Nanu ing Tune Ta’ng Bandi? (Proprietorship: What Do We Really Own?)

“Segana-ganang kikimut o e kikimut

a ati yu kilub ning sikluban makapaylalam

at pibandyan na ning Ginu.

Inya sa’t ninu man sukat tanggapan na mu

ding bage karampatan king sarili,

a makalele anting kayang takda,

at ninu man e sukat tanggap aliwang bage,

balu mung masalese nung kaninu la bandi.”

~ Nwan a Kapabalwan ǀ Mumunang Dalit

(Sri Isopanisad, Mantra 1)

“Ing yatu pibandyan ne ning Ginu,

at segana-ganang ati yu kaniti,

ing labwad at sablang mabibye kaniti;

uling tinatag Na la karing dayat malat

at tinikdo Na la karing danum.

Ninung makaukyat king bunduk ning Ginu?

Ninung makatalakad king nwan Nang karinan?”

~ Dalit ǀ Dangka 24: Sunis 1-3

(Psalm 24:1-3)

“Nanu man ing ati king lalam

ning mabilug a banwa Kanaku.”

~ Yob ǀ Dangka 41: Sunis 11

(Job 41:11)

“Ing mabilug a yatu Kanaku.”

~Pamaglikas ǀ Danga 19: Sunis 5

(Exodus 19:5)

“Lawen mu, king Ginung Dyos mu

kaya ing banwa at ing kakataskatasang banwa,

ing yatu at sablang ati kaniti.”

~Ing Meyulit a Batas ǀ Dangka 10: Sunis 14

(Deutoronomy 10:14)

***

Dakal o keraklan kekatamung tau isipan tamu a ing nanu mang tatalnan tamu o ati king upaya tamu pibandyan tamu. Kekatamu. E ta buring pakyalaman ding aliwa. E ta buring tataginan da reng aliwa lakwas na babawasan at lakwas na nung bandyan da. Akalingwan ta na a dintang tamu at misapwak keti labwad ayning lubas at alang nanu mang daralan at kabud mayangu tamu bye—ala tamu namang dalan king sumangid a bye.

Kamatutwanan mu, nanu mang tuturing a pibandyan tamu pangsamantala mu ngan at e tutung kekatamu. Agyang pilang kata-kata la pa ring salapi mu, agyang pilan la pa ring bale mu, agyang pilan la pa reng saken mu, agyang pilan la pa reng ipus mu o alipan mu, agyang pilan la pa ring asawa mu at agyang atin ka pang pulu a makalagyu keka, agyang kata-kata ka pa talatuki—mabating la ngan deti keka king tawling pamangisnawa mu at tawling pitik ning pusu mu.

Ala kang tutwanang pibandyan agya mang pakalagyu la ngan keka reng amanwan mung keka. Kasi, kapurit man ala kang dalan king sumangid a bye o agyang keng kutkutan mu man o datukanan keng abu a meging bunga ning pamandapug king makalabwad mung katawan.

Agpang pin karing sunis a misulat babo a menibatan karing Banal a Kasulatan—ing Ginu mu Yang makibandi karing segana-ganang bage—kikimut man o e kikimut, mabye man o ali—kapurit man o e abilang-bilang--Ya mu ing tune makibandi.

Inya sa’t ala kang sukat ipagmaragul, ipagpangaya king nanu mang pibandyan a tuturing mung keka uling ala lang kabaldugan ngan deti king panyatang ning tawli mung penandit keti king pangsamantalang yatu a para keka tuknangan mung alang-angga.

Ing sarili tamu mu o itamu anting diwang kaladwa ya kabud pibandyan tamu kambe ning kalayan a lugud o ali, sumuyu king Ginu o sumuyu king labwad at karing bage mabibye—tau man, o sese tamung kaladwan anti reng pusa, asu, asan o ayup.

E ta na mapagmaragul. Ing pamisuglung tamu king Ginu at karing dalise nang talasuyu ila kabud apamatakaran tamu at ala nang aliwa pa. Ita mu ing tune tamung pibandyan. Ita mu ing sukat tamung tandanan king kekaban ning bye tamu. Itamu mu ing sukat tamung e kalingwan.

***

Dake Talabaldugan:

1 milutu¹ (pangdiwa) maglutu, kasalungsungan a pangdiwang aske mangabaldugan maglutu. English – means to cook some food or viands for someone or some people or pets. Alimbawa king pamangamit: “Milutu ya pamu kanung pamangan ning sese nang asu i Ikang bayu ya lungub king karelang pipagaralan potang gatpanapun.”

2. milutu² (pangdiwa) miglutu, mekapaglutu, milabas a pangdiwang aske mangabaldugan meglutu o ating linutu. English – able to cook some food or viands for someone or some people or pets. Alimbawa king pamangamit: “Milutu ya pamu kanung pamangan ning sese nang asu i Ikang nabengi pa dapot e na ngan gisanan ngan iti uling tambing yang sinawa.”

3. miluyung (pangdiwa) milibut, mekalibut king aliwang dane pauli ning payntunan o pagdulapan. English – someone is able to wander in search of something or someone. Alimbawa king pamangamit: “Miluyung ya wala ing kakaluguran kung matalik angga king sikoti ning kabundukan uling pentun ne ing malilili nang sese asu.”

***

MIKASING-KABALDUGANG at MISALUNGAT

KABALDUGANG AMANU TAMU

mamalagwa – ibat king uyat amanung lagwa; ating pakitagalang bage, tau o penandit—maulaga man o ali.

mamiragli – ibat king uyat amanung dagli; mengari king mamalagwa, tatagal bage, tau o nanu mang buring pakirasnan.

manyamal – ibat king uyat amanung samal; tatagal bage o tau bang agawa ing pakiaryan o parasan.

mamirapal – ibat king uyat amanung dapal; bibilisan ing kimut, lakad o nanu mang dapat bang apakikwanan ing buring akwa.

manaplit – ibat king uyat amanung “aplit”; gugulu kaninu man bang akwa ing pakikwanan o buring dasan o pakiaryan.

manyalusu – ibat king uyat amanung salusu; pambilisan ing lakad o pamaglakbe—lalakad, mamulandit o gagamit saken.

maniglulu – ibat king uyat amanung lulu o siglulu; makisiglulu, makisingbilis keng aliwang bage--tau o nanu man.

mambilis – ibat king uyat amanung bilis; pekamagamit diling amanu karing sablang minuna nang telakayan babo.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com/ mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.