Garcia: Pamamiblas ning Banwa (The Changing of the Years)

“Melili ku king salapungan

kasimbulag kung matambikan;

Labul ning angin yang taluntunan.

Mamanlag ya sa ing aldo king salapungan!

Karin ku atagmwan pusad ding adwang dalan;

Mikaras la king libutad ning salapungan.

Misakab ku king salapungan

pabelu ning bye karin mitda;

King libingan da ring malda.

Lumipat kung labuad kng salapungan!

Nung nu ku atakman lasun ning kamatayan.

Meangu-bye nung nu mitagmuding adwang dalan.

Minuli ku king salapungan

singdalumdum kapitangan bengi;

Pamanupaya alang mitagan;

Sumlag la sa ding sablang tala king salapungan!

Nukarin ku manalumduman pakibat ku king sablang amun?

Isalbag Mu na sana Ginu ing aslag Mu kng salapungan?”

~Miguel Serrano, Dalit Salapungan, 07.16.2000

“Alang kapurit mang pamipakde ing misapwak king pamagdili-dili.

Ing agus ning pamigaganaka lalabas─midaragdag king pangasira lub.

Akakit ku ing milalablab a lutu, masisilab king kakung pamigunam-gunam.

Daramdaman ku ing api, tagkil ding baya—e ku agyu—ing isip ku yang makamate ka’ku.

Malutung silab, bubugka kang api!

Susukul mu ku—o’t e mu ku ibulus?

Ing dulum ning milabas ku malaut na kanaku, ding sablang panalala megi ngang abu.

Ing paninap karing maglage pamatakutan na ing dake ning mapagal kung guni-guni.

Tatakut ku karing marayang pigampa makapalage king kanakung isip.

Manakit kung kawad! Manakit kung mapangangas!

Ninung makapibata karing kalaraman king arapan ku?

Papagalan na ku ning kabilyang ini!

Lakwan mu ku—o’t e mu ku paburen?

King kayalan, laut ning laput!

Ibulus mu ku—pilinan kung e na manakit!

Malutung silab, bubugka kang api!

Susukul mu ku—o’t e mu ku ibulus?

~Miguel Serrano, “Malutu” (Crimson), 09.04.2005

“Ala kung akakit sangkan bang asabi ku iti,

e ku agyung lambat ing pamagdilidili;

Ing napung delanan, sibsub na ku

lusuk ing penandaman ku - mesugat ku!

Ala kung akit masalese pipaynawan,

lakwas kung gagawan, saring kasakitan;

dening king isip ku, susubsub da ku

binang lalalam da ing sugat ku

- mangaplas ku!

Lakwas mataram!

Asno kataram!”

~Miguel Serrano, Murang Sugat, Banwang 2001

***

Anting imalang marinat na’t gutgut—ing banwang 2022 sukat neng alilan. Rusing a malutu bista man kinupas na ababakas-bakas pa ing palak a likwan da. Mapagal ne ing isip, at lakwas na ing pilubluban karing kaplas ding aldo mengalabas. Ding langib ding penandit mangatuklap na la pin dapot agaganaka pa ing laplap ning taram king diwang pigkalub da.

Balang suluk ning bale magdalang panalala a nung kapilan asna kasaya lakwas makagabak king balang balat ning kaladwang kasna nang pagal at paginakit king dintang a lugmang alang kapabalwan. Sana itaginis ning agus ing balang layak ning milabas a banwa at ala nang tatagan pang nanu mang bakas ning gugupung milabas. Sana pin. Sana.

Ala kung balung lapitan bang makaulu king malalam a sugat a nanaknak na king diwang alang ditak mu mang kapaynawan makagising o matudtud man. Ding balang paninap kisna lang pataram, kisna lang kamandag a ditak-ditak lalasun king dayang puputla.

O Nwan a Lagyu—bustan mung ganakan da ka balang kapurit a penandit. Bustan mung sambitlan da Ka. Bustan mung igale da Ka! Bustan mung tunggen da Ka! Bustan mung idalit da Kang alang patugut! Bustan mu kung sumuyu Keka! Bustan mung apanigaralan ku ing pakamalan da Ka. Bustan mung abalu ku ing pamaglugud Keka!

***

Dake Talabaldugan:

1. minabang (pangdiwa) minabat; menenayang sarya king nanu mang sangkan. English – watched out, kept an eye on, looked out, did keep on the lookout. Alimbawa king pamangamit: “Minabang la reng anak king kapitangan bengi uli ning sinabi ring pengari dang datang ya kanu i Santa bang pagdalang lamak balang metung.”

2. minabat (pangdiwa) minabang; menenayang sarya king nanu mang sangkan. English – watched out, kept an eye on, kept looking out, on the lookout. Alimbawa king pamangamit: “Keng isip ding mantun kaya malyari de pa mu ring akit i Sebya uling ikit deng minabat keng tawling-diling bangkang miglayag king Baranggay Guno dane ning Kalumpit.”

3. mina (pangdiwa) maging mayna; panandaman ing keynan o pamangayna. English – feel tired, exhausted, wiped out, worn out, fatigued, weary, sapped, spent, drained. Alimbawa king pamangamit: “E mu na panayan pang mina kang labis-labis bayu ka tuknang paypagal at gawan mung paynawang masalese uling malyari kang mikasakit nung antita.”

4. minabu (pangdiwa) mamaldug, magnabu, mibaldug, magbaldug; iyugse pabagsak o pababa. English – to drop something or somebody, to let fall, let go, relinquish, throw down, topple, plop, knockdown. Alimbawa king pamangamit: “Bawal ing minabu nanu mang pamangan a e da akakit deng magbante keng talagang ating makabulus a pau.”

5. minabut (pangdiwa) ating inabut o inadwang a bage keng aliwang tau. English – someone passed on something, someone delivered, transferred, relinquished; give someone something using your hand. Alimbawa king pamangamit: “Atin kanung minabut bayad keng mamisaling mangga dapot e ne ikwa uling mebaldug ya keng pitak inya mengulugi ya i Rusing napung abak.”

***

MIKASING-KABALDUGANG at MISALUNGAT

KABALDUGANG AMANU TAMU

1.gagagad – binang pamambilis mikabunga ing nanu mang dapat king pagasang mikabungang saya o tula.

2.gagaligatsu – anting asung mamirapal makisiping king kapara nang asung aliwa kasaryan.

3.sasasal – kulang namu panabitan ing penandit bang akwa ing pakikwanang tula o saya.

4.sasamal – magnasang kararagling mikabunga ing nanu mang kararaptanan.

***

Masaplalang Bayung Banwa ning 2023 king pilan namung tudtud o mekad e na mipatudtud--abe, kabalen at kakaluguran! Sana mipaltutu ing kektamung pagnasan a saya king sunlag!

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com/ mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph