Garcia: Kalulangan Lugud at Pamagpakamate (Lack of Love and Suicide)

Ing makatuking pamitalamitan meyangu ya king metung a babasan a malating aklat a tatalake dikil karing uyat a sangkan ning pamagpakamate:

KUTANG: King pamipasyag dikil king pamagpakamate ding kayanakan,

ing o bisang magpakamate a keraklan karing anak a magpakamate kulang la king lugud.

E da daramdaman ing ila ating lulugud o ating makikaylangan karela.

Ini bala makasuglung king pasiri-nang-pasiri a pangamakasarili,

makalabwad a panugali.

PAKIBAT: Katutwan ing sasabyan mu. King lipunan a makalabwad,

ding tau akakit da la ring aliwa anting makaparikil para king pangsarili dang ligaya o tula.

Alang lugud a makasamut. King antining labwad a alang lugud, ing anak,

a binang mangaylangan lugud, pakiramdam na lubus yang magdili-dili,

ganap mipaymburisan. King murit a pamanintun king makalabwad a tagumpe at kebsyan

ding panamdam, ding pengari paburen de ing anak, at lakwan de king sarili nang kaparalanan. Aliwa mu ring pengari ding e da agyung magmasabal bagya man,

nung e ding talaturu, ding pulis, at keraklan na karing aliwa pang mangatwa mu naman.

Ing kamatutwanan king lipunan tamu ding kayanakan mayayakit la anting pabayat.

At ding kayanakan mapanamdaman la king pangayakit anti kanini.

Araramdaman da nung kapilan e la tune kaylangan.

Ing kaligaligan na isip ning anak a daramdaman nang lubusan yang magdili-dili

at alang lulugud lagpus ya king pamipaglarawan.

Iti ya ing mitutulak karing keraklan bang magpakamate la.

~ Pamagpakamate: Pamamunta king Uyat ning Sangkan”

(Suicide: Getting at the Root Cause)

***

Ing pakiramdam ding tau a alang lulugud karela, lubus lang mipaymburisan at alang ninu mang magmasabal tutung maplas para kaninu man. Iti ing maging sangkan o’t lulub king isip da ring tau ing kapagnasang e na la bisang bumye pa o magpakamate na la mu. Dapot maragul a kamalyan ita.

Mumuna, anting makadiwang kaladwa o spirit soul—e malyari ing tutuwanang mabating ing bye ning ninu man—uling ala yang angga ing ninu mang ating bye. Maling isipan a atin yang kapupusan ing bye at nung pupusan ing inawa mapupus na mu naman ing bye.

Nung mali ita, lakwas mali ing keraklang maging sangkan ning pamagpakamate. Ing bala da ring makapagpakamate o bisang magpakamate uling “alang lulugud karela” maragul a kamalyan uling nung mang e da daramdaman ing lugud ding pengari da, asawa da o aliwang kamaganak—ing lugud ning Apung Ginu e mababating o milalako agyang kapurit mung penandit kapilan man.

Antita mu naman king mali dang pamisip a lubus lamg mipaymburisan o mipaburen. Ding pengari da, kamaganak da o kakaluguran da e da mu naman balu ing tune kabaldugan ning lugud at pakamal pauli ning maling pigampa o panakit ning lipunan king kasalungsungan o pati na king milabas a ing ligaya at kebsyan tamu manibatan mu karing makalabwad a bage o salapi, kasikatan, o makayatung tagumpe. Alang makibalung tune king tune kabaldugan ning tune lugud o lugud a alang panayang sukli a ing Ginung Kakataskatasan ing pagmulan na.

Ing Ginung Kakatasakatsan mu naman ing tune magmasabal kekatamu ngan. E mu para karing anak o matwa, babai o lalaki, mabandi o maluka, malagu o masura, byasa o mangmang, at karing mayna o masikan, alang upaya at karing mayupaya, banal o makasalanan.

Ing Ginung Kakatasakatasan kaluguran na la ring sabla at lakwas na ding ninu man a pekamisaldak o pekamisakab dili. Inya sa’t e ta sukat magmalun at misip agyang ditak mu man a alang lulugud dit mu man, likwan da katamung lubusan at alang ninu mang magmasabal kekatamu.

Lakbang kang makatamisan a papunta king Ginu at ing Ginu lakbang yang makatadinalan palapit keka, E mu kakalingwan ita, abe.

***

Dake Talabaldugan:

1. minali (pangdiwa) sinabing ali, minisding, e tinangu, e mebisa. English – said no, refused, declined, did not accept. Alimbawa king pamangamit: “Pagkalub da sana ding manungkualn balen ing parangal kang Kong Dadung oneng minali ya uling king pnamdam na e ya karapatdapat.”

2. Minalin (Palagyu) balen keti Lalawigan Kapampangan makabusal king sadyang mikasakup kaniti a Makabebe, Apalit, Guagua, Santo Tomas at Sampernandu. Ing biru kanita, deng kanung tau Minalin “duling” la. Nung nu menibat ita alang malino agya mang ating mekapansing a deng larawan da reng “santu” keng pisamban kabalenan “duling” la ngan pin kanung sadya.

***

DIPARAN, KASEBYAN at KABALDUGAN

“E me paburen sasanggaid ing takal (panakal) keng palabyasan.” Kabaldugan: Buri nang sabyan nini e ta’sukat paburen sasagad ing panupaya ning ninu man. Mingat tamung lumabis ing pamibata na king dapat a e karapatdapat. E mu na panayang mimwa yang taktakan bayu ka tuknang king daraptan mung makapika o makakamwa.

King tune bye, ing gatang o takal e ya sukat sanggaid keng pekalalam ning palabyasan at e na panayan pang magisan nang lubusan ing abyas ba’me lamnaman pasibayu.

***

MIKASING-KABALDUGANG at MISALUNGAT

KABALDUGANG AMANU TAMU

1.gisi – pangasira ning tela, imalan, papil, balat o aliwa pang bage.

2.pirat – kasingkabaldugan ning gisi, pangasira ning tela, imalan, papil, balat o aliwa pang bage.

3.gabak – anti king gisi dapot lakwas maragul o dakal a pangasira ning tela, imalan, papil, balat o aliwa pang bage.

4.gapak – aliwang pangasulat ning gabak.

5.lapak – pangasira ning tela, imalan, papil, balat o aliwa pang bage, dapot lakwas masikan at maragul at mabilis o malagwa.

6.pitna – pangasira ning tela, imalan, papil, balat o aliwa pang bage king dane libutad.

7.sagsag – kasing kabaldugan ning pitna, pangasira ning tela, imalan, papil, balat o aliwa pang bage king dane libutad.

8.bangal – pangasira ning bage at pangapitna o pangapitna-pitna king adwa o migit a dake.

***

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com/ mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph