Gobiyerno sa Pilipinas nipatigbabaw sa soberaniya sa mga kalihuokan sa nasud taliwala sa posibleng pagpadayon sa International Criminal Court (ICC) nga imbestigasyon sa drug war ubos sa administrasyon ni kanhi presidente Rodrigo Duterte.
Sa usa ka media forum niadtong Sabado, Enero 28, 2023, si Department of Justice (DOJ) Assistant Secretary Mico Clavano niingon nga ang ICC kinahanglan nga motugot sa Pilipinas nga masulbad ang isyu sa gubat sa drugas, nagpahibalo nga kini adunay usa ka maayo nga sistema sa hustisya aron sa paggukod niadtong adunay tulubagon.
Siya niingon nga ang desisyon sa ICC Pre-trial Chamber I nga mitugot sa hangyo ni Special Prosecutor Karim Khan nga ipadayon ang pagpahigayon og imbestigasyon sa giingong mga krimen batok sa katawhan sa Pilipinas kalabot sa pagsumpo ni Duterte sa ilegal nga drugas dili welcome sa DOJ.
Ubos sa internasyonal nga balaod, si Clavano miingon nga ang complementarity nga prinsipyo gisunod, nga nagpasabot nga ang ICC o bisan unsang internasyonal nga korte mahimo lamang nga mosulod kon ang usa ka partikular nga nasud walay kapabilidad sa pag-imbestiga o dili gusto nga mohimo og imbestigasyon.
“What we’re trying to say is we are doing a genuine investigation on the killings from 2016 up to 2019 or even up to the end, 2022. If there’s a working justice system then the ICC cannot come in, and supplant or substitute our working justice system with their own; dahil gumagana naman,” matud ni Clavano.
“So in international law, when that happens, they can only complement iyong ating investigation, and they cannot substitute,” dugang ni Clavano.
Matud ni Clavano nga kon dawaton sa Pilipinas ang imbestigasyon sa ICC, kini usa usab ka pag-angkon nga wala kini maayo nga sistema sa hustisya ug nakasinati og pagkaguba sa kahusay sa sibil sama sa ubang mga nasud nga giimbestigahan niini sama sa Africa, Uganda, Congo ug Sudan.
“But here (Philippines), we’re saying that we have an organized -- although we have limitations, we have some challenges that we have to overcome -- we have a working justice system. Kaya po iyon iyong naging stand ng gobyerno ngayon,” dason niya.
Niadtong Enero 26, ang ICC niingon nga wala sila matagbaw nga ang Pilipinas nagpahigayon og mga hingtungdan nga imbestigasyon, ilabina sa mga kamatayon nga may kalabutan sa drug war nga magkinahanglan og paglangan sa mga imbestigasyon niini pinasikad sa complementarity principle.
Nahitabo kini bisan pa sa una nga hangyo sa gobyerno sa Pilipinas nga dili ipadayon ang pag-imbestiga, ingon nga ang mga nasyonal nga awtoridad nag-imbestiga o nag-imbestiga na sa mga kaso ug nga ang ICC wala’y hurisdiksyon niini tungod kay ang administrasyong Duterte nag-withdraw na sa pagkamiyembro sa Rome Statute, nga nagtukod sa ICC.
Matud ni Clavano nga ang DOJ mohimo og hingpit nga imbestigasyon sa gubat batok sa drugas sa milabay nga administrasyon, ug dugang niini nga kolektahon ang hustong ebidensiya, pagkuha sa mga testigo ug saktong pagsusi sa tanang kamatuoran sa mga kaso.
Gisubli nga ang ingon nga proseso nagkinahanglan og panahon, giawhag ni Clavano si Khan nga hatagan og panahon ang gobyerno sa Pilipinas alang sa paghimo sa kaugalingon nga pakisusi.
Gikan sa Hulyo 2016 hangtod sa Mayo 31, niabot na sa 6,252 ka indibidwal ang napatay sa drug war. (SunStar Philippines)